Το αμερικανικό αντιπολεμικό κίνημα του 1968 και το συνέδριο των Δημοκρατικών

 

Δημοσιεύτηκε στην Προλεταριακή Σημαία φυλ. 963, στις 25/5/2024

Το 1968, ήταν για τις ΗΠΑ η χρονιά των μεγάλων αντιπολεμικών κινητοποιήσεων που συνοδεύτηκαν από καταλήψεις πολλών Πανεπιστημίων. Η κατάληψη του Κολούμπια τον Απρίλη του 1968 και η καταστολή που ακολούθησε συγκλόνισε την αμερικανική κοινωνία. Έπρεπε να περάσουν 56 χρόνια για να ξαναζήσουμε μια νέα καταστολή στα ίδια κτήρια και περίπου τις ίδιες μέρες του χρόνου. Τώρα είναι η γενοκτονία στην Παλαιστίνη. Τότε ήταν η επέμβαση στο Βιετνάμ.

 

Δεκαετία ’60

Το αντιπολεμικό κίνημα στις ΗΠΑ ήταν μέρος ενός γενικότερου κινήματος που αναπτύχθηκε στη δεκαετία του ’60 και αφορούσε πολιτικά και κοινωνικά δικαιώματα, τις φυλετικές διακρίσεις και το ζήτημα της ειρήνης. Ο μακαρθισμός της προηγούμενης δεκαετίας δεν κατάφερε να κρατήσει εν υπνώσει την αμερικανική κοινωνία, και ειδικότερα την νεολαία, για μεγάλο διάστημα. Η ίδια η κατάσταση στο εσωτερικό των ΗΠΑ, οι διεθνείς εξελίξεις με μια σειρά επαναστάσεις σε όλο τον κόσμο -με προεξάρχουσα την κινεζική- και το αντιαποικιακό κίνημα επέδρασαν καταλυτικά στις συνειδήσεις των Αμερικανών που βγήκαν μαζικά και αμφισβήτησαν την πολιτική της μεγαλύτερης ιμπεριαλιστικής δύναμης στον κόσμο.

Από το 1960 ακόμα, οι φοιτητές των Πανεπιστημίων του Γέιλ, του Μίσιγκαν και του Κολούμπια ίδρυσαν τον Σύλλογο «Φοιτητές για μια Δημοκρατική Κοινωνία» (SDS), με αξιοσημείωτη δράση και που έμελε να παίξει καθοριστικό ρόλο μερικά χρόνια αργότερα, καθώς η δύναμή του ξεπέρασε τα 100.000 μέλη. Σε όλη τη δεκαετία του ’60 ιδρύθηκαν δεκάδες πολιτικές οργανώσεις, με αριστερό και επαναστατικό προσανατολισμό. Κάποιες από αυτές με αναφορές στην ΜΠΠΕ.

Μια από τις πρώτες μαζικές αντιδράσεις ήταν η κατάληψη στο Πανεπιστήμιο του Μπέρκλεϊ της Καλιφόρνιας, το 1964, με αφορμή την απαγόρευση της πολιτικής δραστηριότητας που προσπάθησε να επιβάλει η διοίκηση. Οι κινητοποιήσεις συνεχίστηκαν επί μήνες και ανάγκασαν την κυβέρνηση να προχωρήσει σε πολλές επεμβάσεις και συλλήψεις εκατοντάδων φοιτητών. Οι φοιτητές τελικά κατάφεραν να ικανοποιηθούν τα αιτήματά τους.

Δηλώσεις του Μαρκ Ραντ, επικεφαλής της φοιτητικής διαμαρτυρίας στο Κολούμπια, έξω από τη Low Library, (25/4/1968)

Η εμπλοκή των ΗΠΑ στον πόλεμο του Βιετνάμ ξεκίνησε από το 1960, επί Κένεντι, με την αποστολή μερικών χιλιάδων «στρατιωτικών συμβούλων». Το 1965 ήταν όμως η χρονιά που ο πρόεδρος Τζόνσον ενέπλεξε ακόμα περισσότερο τις ΗΠΑ στον πόλεμο του Βιετνάμ, στέλνοντας μαζικά στρατό και σηματοδοτώντας την έναρξη ενός από τους πιο καταστροφικούς και βρόμικους πολέμους. Από εκείνη τη χρονιά θα ξεσπάσει ένα διαρκές, μαζικό αντιπολεμικό φοιτητικό κίνημα που θα σημαδέψει την πολιτική ζωή των ΗΠΑ και θα παίξει πρωταγωνιστικό ρόλο στην εξέλιξη του πολέμου. Καταλήψεις, αποχές, αντιπολεμικά μαθήματα, τεράστιες διαδηλώσεις, διαγραφές φοιτητών, συγκρούσεις με την αστυνομία, συλλήψεις ήταν η καθημερινότητα σε πολλά μεγάλα αστικά κέντρα που είχαν Πανεπιστήμια. Το φοιτητικό κίνημα συνδέθηκε με το κίνημα για τα πολιτικά δικαιώματα των Μαύρων -το καλοκαίρι του 1967 σημαδεύτηκε από δεκάδες εξεγέρσεις μαύρων- αλλά και με άλλα κινήματα της νεολαίας. Η άρνηση στράτευσης του διάσημου πυγμάχου Μοχάμεντ Άλι και οι κινητοποιήσεις των Μαύρων Πανθήρων που είχαν έντονο αντιπολεμικό λόγο είναι αντιπροσωπευτικά της σύνδεσης αυτής. Να σημειώσουμε επίσης ότι μέχρι το 1969 πάνω από μισό εκατομμύριο στρατιώτες στάλθηκαν στο Βιετνάμ οι οποίοι ήταν στην πλειοψηφία τους νέοι και από φτωχά στρώματα που δεν είχαν δυνατότητα να πάρουν αναβολή λόγω σπουδών.

Μια από τις μεγαλύτερες αντιπολεμικές διαδηλώσεις πραγματοποιήθηκε τον Οκτώβρη του 1967 ως αντίδραση στη μαζική επιστράτευση εφέδρων. Η συμμετοχή στην κινητοποίηση ήταν τέτοια που υποχρέωσε την κυβέρνηση να τοποθετήσει ελεύθερους σκοπευτές για την ασφάλεια του Πενταγώνου. Επίσης ιδιαίτερη εντύπωση προκάλεσε το γεγονός τρία από τα παιδιά του υπεύθυνου ασφαλείας του Πενταγώνου συμμετείχαν στη διαδήλωση!

Βασική αιχμή των αιτημάτων -πέρα από τον τερματισμό του πολέμου- ήταν το σταμάτημα της συνεργασίας των Πανεπιστημίων με το Πεντάγωνο και της παροχής βοήθειας για πολεμικά σχέδια των ΗΠΑ (πρόγραμμα Κάμελοτ). Είναι χαρακτηριστικό, ότι οι βόμβες Ναπάλμ που χρησιμοποιήθηκαν κατά κόρον στο Βιετνάμ ήταν αποτέλεσμα της συνεργασίας των αμερικανικών Πανεπιστημίων με την εταιρία Dow Chemicals που τις παρήγαγε.

 

Κολούμπια 1968

Κάτι αντίστοιχο υπήρξε ως αφορμή για τις κινητοποιήσεις στο Κολούμπια της Νέας Υόρκης τον Απρίλη του 1968. Η διοίκηση του Πανεπιστημίου, αφού από τον Νοέμβρη του 1966 προωθούσε ενεργά την στρατολόγηση φοιτητών για τον πόλεμο, τον Μάρτη του 1968 συμφώνησε στην εγκατάσταση στρατιωτικών τμημάτων στα κτήρια για συνεργασία με την Dow Chemicals.

Η σταγόνα όμως που ξεχείλισε το ποτήρι ήταν μια απόφαση του Πανεπιστημίου, άσχετη με το ζήτημα του πολέμου. Το Φλεβάρη του 1968 η διοίκηση αποφάσισε να αξιοποιήσει για τις ανάγκες του Πανεπιστημίου μια μεγάλη έκταση στο Χάρλεμ (περιοχή που ζούσαν πολλοί φτωχοί μαύροι) υποβαθμίζοντας ακόμα περισσότερο τη ζωή τους.

Η αστυνομία της Νέας Υόρκης επιτίθεται στους φοιτητές το πρωί, της 30/4/1968 στη Low Library

Οι φοιτητές αντέδρασαν και κατέλαβαν στις 23 Απρίλη πέντε από τα κτήρια του Πανεπιστημίου. Οργώνονται σε ομάδες και καλούν τον κόσμο να συμμετέχει. Πράγματι καθημερινά πολλοί εργαζόμενοι συμπαραστέκονταν με κινητοποιήσεις έξω από το Κολούμπια. Ταυτόχρονα όμως οργανώνονταν και αντιδιαδηλώσεις από ρατσιστές και ακροδεξιούς φοιτητές. Οι καταληψίες βρήκαν και δημοσιοποίησαν έγραφα που αποδείκνυαν την συνεργασία του Πανεπιστημίου με τις εταιρείες όπλων για το Βιετνάμ, κάτι που μέχρι τότε ο Πρύτανης αρνούνταν. Στις 30 Απρίλη πραγματοποιήθηκε η επέμβαση της αστυνομίας. Με χρήση κλομπ και δακρυγόνων στο εσωτερικού των κτηρίων συνέλαβαν πάνω από 700 φοιτητές.

 

Το Συνέδριο των Δημοκρατικών

Η άγρια καταστολή όμως δε σταμάτησε τις κινητοποιήσεις. Οι επόμενοι μήνες ήταν γεμάτοι με αντιπολεμικά γεγονότα και μαζική συμμετοχή σε αυτά. Οι διαμαρτυρίες συνεχίστηκαν και τα επόμενα χρόνια. Τον Νοέμβρη του 1969 διαδήλωσαν στην Ουάσιγκτον 500.000. Το Μάη του 1970 η Εθνοφρουρά για να αντιμετωπίσει την αντιπολεμική διαδήλωση θα ανοίξει πυρ και θα σκοτώσει 4 φοιτητές στο Πανεπιστήμιο του Κεντ και λίγες μέρες αργότερα άλλους 2 στο Κολλέγιο Τζάκσον.

Αξίζει μια τελευταία αναφορά στα γεγονότα του Σικάγου τον Αύγουστο του 1968 στο Συνέδριο των Δημοκρατικών. Η χρονιά αυτή σημαδεύτηκε και από πολιτικές δολοφονίες όπως αυτή του Μάρτιν Λούθερ Κινγκ στις 4 Απρίλη και του Ρόμπερτ Κένεντι στις 6 Ιούνη. Επίσης η μαζική δολοφονία εκατοντάδων αμάχων στο Μι Λάι του Βιετνάμ στις 16 Μάρτη συγκλόνισε την αμερικανική κοινωνία. Παρόμοιο αντίκτυπο είχαν και τα χιλιάδες φέρετρα στρατιωτών που επέστρεφαν στις ΗΠΑ. Οι Δημοκρατικοί βρέθηκαν σε δύσκολη θέση και αυτό εκφράστηκε με την παραίτηση του Τζόνσον από μια νέα υποψηφιότητα. Στο Συνέδριο, εξέλεξαν τον Χ. Χάμφρεϊ, έναν πολιτικό με ελάχιστες δυνατότητες να νικήσει τον Νίξον στις εκλογές, κάτι που επιβεβαιώθηκε λίγους μήνες αργότερα, τον Νοέμβρη του 1968.

Κατά τη διάρκεια του Συνεδρίου χιλιάδες αντιπολεμικοί διαδηλωτές συγκεντρώθηκαν σε κεντρικό πάρκο του Σικάγου. Όλο το προηγούμενο διάστημα οι αρχές της πόλης, διαστρεβλώνοντας την πραγματικότητα, μιλούσαν για τρομοκράτες που θα καταλάμβαναν την πόλη, για επικείμενες δολοφονίες πολιτικών προσώπων και για κομμουνιστική εξέγερση. Οι συγκρούσεις με την αστυνομία ξεκίνησαν από την πρώτη κιόλας μέρα του Συνεδρίου. Στις 28 Αυγούστου και όταν οι διαδηλωτές έφτασαν μπροστά στο ξενοδοχείο που γινόταν το Συνέδριο, μια τεράστια δύναμη αστυνομικών -διπλάσιοι σχεδόν από τους διαδηλωτές- επιτέθηκε στο πλήθος με κλομπ και χημικά, ξυλοκοπώντας αδιακρίτως ακόμα και άσχετους με τη συγκέντρωση, δημοσιογράφους κ.λπ. Μάλιστα η βάρβαρη επέμβαση της αστυνομίας μεταδόθηκε ζωντανά από τα ΜΜΕ, σοκάροντας τους τηλεθεατές για την αγριότητά της. Πάνω από 200 τραυματίες και σχεδόν 600 συλλήψεις ήταν ο απολογισμός της 4μερης μάχης.

Τα επεισόδια που συνέβησαν τον Αύγουστο 1968 κατά τη διάρκεια του Συνεδρίου των Δημοκρατικών στο Σικάγο ήταν σίγουρα η συνέχεια του μεγαλειώδους κινήματος της νεολαίας της ιδιαίτερα «καυτής» εκείνης χρονιάς. Άραγε η σύμπτωση των ημερομηνιών της φετινής φοιτητικής εξέγερσης στις ΗΠΑ θα συνεχιστεί και στο συνέδριο των Δημοκρατιών που προγραμματίζεται φέτος για τον ίδιο ακριβώς μήνα και στην ίδια ακριβώς πόλη;

 

Πηγές

Howard Zinn, «Ιστορία του λαού των Ηνωμένων Πολιτειών» εκδ. Αιώρα

Κείμενα στο διαδίκτυο

Στην επίσημη ιστοσελίδα του Κολούμπια μπορείτε να δείτε μια αναλυτική παρουσίαση των γεγονότων του Απρίλη του 1968, με μεγάλο αρχείο φωτογραφιών: https://exhibitions.library.columbia.edu/exhibits/show/1968

Σ.Σ.