Η φλόγα της εξέγερσης είναι παντοτινή

Εναυσμα αρ. τεύχ. 3, χειμώνας 1995

Η εξέγερση του Πολυτεχνείου αποτελεί την κορυφαία και την σημαντικότερη στιγμή του λαϊκού κινήματος στη χώρα μας στο δεύτερο μισό αυτού του αιώνα. Αποτέλεσε, όχι μόνο την κορύφωση του αγώνα ενάντια στην ξενοκίνητη χούντα, αλλά -επιπλέον- την έμπνευση και αφετηρία για νέους αγώνες των εργαζόμενων και της νεολαίας ενάντια στο καθεστώς και την πολιτική της εξάρτησης και της λιτότητας. Ακόμα και στις μέρες μας, μετά από τόση λάσπη, συκοφαντία, διαστρέβλωση, επισημοποίηση της επετείου, το εξεγερσιακό πνεύμα του Πολυτεχνείου συνεχίζει να συσπειρώνει κάτω από τις σημαίες του τη νεολαία.

Αυτή η διαχρονική εμβέλεια του Νοέμβρη είναι η απειλή που οδηγεί την άρχουσα τάξη στη συνεχή προσπάθεια να σβήσει από τη μνήμη του λαού μας μια από τις πιο υπερήφανες και μεγαλειώδεις στιγμές της νεώτερης ιστορίας του, στην προσπάθεια να διαστρεβλώσει την ιστορία του, να αφομοιώσει το Πολυτεχνείο, αφού το ξεγυμνώσει από το αντιιμπεριαλιστικό-ανατρεπτικό περιεχόμενό του. Και να οι διαλέξεις, τα μνημόσυνα, τα στεφάνια για να τιμήσουν τον εθνικό -τάχα- χαρακτήρα του έπους (η λέξη "αγώνας" είναι απαγορευμένη) και το -δήθεν- κοινοβουλευτικό δημοκρατικό περιεχόμενό του. Για να ξεχάσουμε τον υπονομευτικό ρόλο και την έχθρα ενάντια στην εξέγερση μερικών που σήμερα εμφανίζονται, εκ των υστέρων, ως πρωτεργάτες της. Για να μην μπορούμε οι νεώτεροι να διακρίνουμε, ότι ο δρόμος του Νοέμβρη είναι ο δρόμος που πρέπει κι εμείς να βαδίσουμε. Είναι ο δρόμος του αγώνα, της ασυμβίβαστης πάλης ενάντια στην πολιτική που αμφισβητεί τα δικαιώματά μας. Είναι ο δρόμος της πίστης στις λαϊκές δυνάμεις και στα οράματα για μια Ελλάδα ανεξάρτητη από τα ιμπεριαλιστικά δεσμά, για μια Ελλάδα όπου κυρίαρχος θα είναι ο λαός της.

Χούντα και άνοδος του λαϊκού κινήματος

Η Ελλάδα για 6 χρόνια (1967-1973) βρισκόταν στο "γύψο". Οχι όμως εξαιτίας κάποιων παρανοϊκών επίορκων στρατιωτικών. Αυτοί ήταν οι μαριονέτες, τα ανδρείκελα των Αμερικανών. Ούτε η χούντα ήταν ένα λάθος, μια παρεκτροπή, ένα διάλειμμα στην "δημοκρατική ιστορία" της χώρας.

Στα μέσα της δεκαετίας του ’60, οι Αμερικάνοι ιμπεριαλιστές αντιμετωπίζουν δυσάρεστες καταστάσεις στο σύνολο σχεδόν των μετώπων που έχουν ανοιχτά ανά την υφήλιο. Η αντιπαράθεση με την άλλη ιμπεριαλιστική υπερδύναμη, την ΕΣΣΔ, οξύνεται. Τα εθνικοαπελευθερωτικά κινήματα στην Ασία, την Αφρική, τη Λατινική Αμερική (στην λεγόμενη "ζώνη των θυελλών"), καταφέρνουν νικηφόρα χτυπήματα στον ιμπεριαλισμό. Οι αγώνες των Βιετναμέζων και των άλλων λαών της Ινδοκίνας, των Αραβικών λαών των αφρικανικών αποικιών, η νικηφόρα Κουβανέζικη επανάσταση και τα κινήματα στην υπόλοιπη Λατινική Αμερική, εμπνέουν τους εργαζόμενους σ’ ολόκληρο τον κόσμο και δημιουργούν ζοφερές προοπτικές για τον ιμπεριαλισμό. Ειδικότερα στην Ανατολική Μεσόγειο μια σειρά ζητημάτων οξύνονται και δημιουργούν επικίνδυνη κατάσταση (Παλαιστίνη, Κύπρος). Η Νοτιοανατολική πτέρυγα του ΝΑΤΟ όμως δεν έχει ν' αντιμετωπίσει μόνο τις τοπικές κρίσεις. Ιδιαίτερα στην Ελλάδα, τα πράγματα δείχνουν πολύ πιο επικίνδυνα. Η ανασυγκρότηση και το δυνάμωμα του λαϊκού κινήματος, σε συνδυασμό με την αδυναμία της πολιτικής ηγεσίας της αστικής τάξης να παγιδέψει τις λαϊκές μάζες που αντιτίθενται στην πολιτική της, δημιουργεί συνεχώς ρήγματα στο αμερικανόδουλο πολιτικό σύστημα. Τα θεμέλια της κυριαρχίας της αστικής τάξης και των υπερπόντιων αφεντικών της τρίζουν. Μπροστά σ’ αυτά τα δεδομένα οι Αμερικάνοι προκρίνανε τη λύση της στρατιωτικής δικτατορίας. Ετσι, αφ’ ενός διασφαλίζανε την παρουσία τους στην χώρα, αφ’ ετέρου δημιουργούσαν ένα ορμητήριο ενάντια στα κινήματα των λαών της περιοχής.

Από τις του 21 Απρίλη του 1967 η Ελλάδα μετατρέπεται σε μια απέραντη στρατιωτική βάση των ΗΠΑ. Ο στρατιωτικός προϋπολογισμός διογκώνεται και βασικά καταναλώνεται στην αγορά αμερικανικών όπλων. Αεροδρόμια, λιμάνια, τηλεπικοινωνίες χρησιμοποιούνται στις επεμβάσεις των Αμερικανών ενάντια στους αραβικούς λαούς. Ο στρατός και ο στόλος των ΗΠΑ συμπεριφέρονται σαν σε κατεχόμενη χώρα. Η προκλητική συμπεριφορά των Αμερικανών, που ποτέ δεν τιμωρείται, αυξάνει το μίσος του λαού. Κάπως έτσι σταθεροποιείται και ενισχύεται η νοτιοανατολική πτέρυγα του ΝΑΤΟ.

Ταυτόχρονα, εξασφαλίζεται στο ξένο κεφάλαιο ένα πεδίο δράσης αποικιακού τόπου. Με τον πληθωρισμό ν’ ανεβαίνει, οι φόροι και ο εσωτερικός δανεισμός στραγγίζουν το εισόδημα των εργαζομένων. Οι απαλλοτριώσεις χιλιάδων στρεμμάτων ρίχνουν τους αγρότες στην απόγνωση. Σκάνδαλα δίνουν και παίρνουν. Στις Ανώτατες Σχολές διορίζονται ως Επίτροποι, στρατιωτικοί που επιβλέπουν την ομαλή λειτουργία τους. Στα συνδικαλιστικά όργανα του εργατικού και του νεολαιίστικου κινήματος διορίζονται διοικήσεις απ’ τη χούντα. Η πολιτική και συνδικαλιστική δραστηριότητα φυσικά απαγορεύονται. Στρατός και αστυνομία ρίχνουν το βάρος στην επιτέλεση του "εθνικού και θεάρεστου έργου" τους. Οι φυλακές και τα ξερονήσια (οι "νέοι Παρθενώνες του Εθνους") γεμίζουν από χιλιάδες εξόριστους.

Ετσι, αν για την ελληνική αστική τάξη η χούντα ήταν ένα αναγκαίο κακό, για το λαό ήταν χρόνια διωγμών, φυλακών, βασανιστηρίων, εξορίας. Εξάλλου, ένας από τους στόχους της δικτατορίας, ήταν να τσακίσει το προοδευτικό κίνημα που υπήρχε τα προηγούμενα χρόνια, ν’ απελευθερώσει την άρχουσα τάξη από το "φάντασμα του κομμουνισμού".

Η φασιστική καταπίεση όμως δεν κατάφερε να συσπειρώσει κανένα τμήμα του ελληνικού λαού γύρω από το αμερικανόδουλο καθεστώς.

Αντίθετα, καλλιέργησε τις αντιφασιστικές αντιαμερικανικές διαθέσεις του λαού.

Τα συντριπτικά χτυπήματα που δέχτηκε το μαζικό κίνημα στα πρώτα χρόνια της χούντας και το συνεχιζόμενο κυνήγι κάθε προοδευτικού ανθρώπου από τον αστυνομικό μηχανισμό περιόρισε τις αντιστασιακές εκδηλώσεις.

Το δυνάμωμα των αντιχουντικών-αντιιμπεριαλιστικών διαθέσεων ευνοείται από τα πρώτα σημάδια οικονομικής κάμψης.

Η παγκόσμια κρίση, που πρώτη κορύφωσή της θα είναι η πετρελαϊκή κρίση του ’73, αρχίζει να επηρεάζει την κατάσταση στην Ελλάδα. Οι επιπτώσεις της μεγεθύνονται από την εξάρτηση της χώρας από τα ιμπεριαλιστικά συμφέροντα. Το οικονομικό "μπουμ" της δεκαετίας του ’60 (με αιχμή την οικοδομική δραστηριότητα) έχει ήδη αντιστραφεί. Πληθωρισμός και φόροι εξανεμίζουν τους μισθούς.

Το καθεστώς οδηγείται σε αδιέξοδο και αυτό πια είναι φανερό. Δυσαρεστημένες μερίδες της αστικής τάξης αρχίζουν να αποστασιοποιούνται απ’ τους στρατιωτικούς. Ταυτόχρονα, αρχίζουν οι πρώτες κινητοποιήσεις των εργαζομένων και των φοιτητών με οικονομικά και φοιτητικά αιτήματα. Με τη σπουδάζουσα νεολαία μπροστά, ο λαός ανασυγκροτεί σιγά-σιγά τις αντιστάσεις του.

Το 1972 και ιδιαίτερα το 1973, οι αντικαθεστωτικές-αντιιμπεριαλιστικές διαθέσεις των μαζών, που διαμορφώθηκαν τα προηγούμενα χρόνια της τρομοκρατίας και της ληστρικής εκμετάλλευσης, μετατρέπονται σιγά-σιγά σε πράξη, σε ανοιχτή αντίθεση με τους δικτάτορες.

Οι προοδευτικές κομμουνιστικές ιδέες διαδίδονται στις τάξεις της νεολαίας. Οι κινητοποιήσεις παίρνουν αντιιμπεριαλιστικό-αντιαμερικανικό χαρακτήρα. Η χούντα όχι μόνο δεν εξυπηρετεί πια τους σκοπούς της, αλλά γίνεται επιζήμια.

Η λύση έρχεται από τις ΗΠΑ. Το καλοκαίρι του '73, η Ουάσινγκτον γνωστοποιεί την επιθυμία της για κοινοβουλευτική Δημοκρατία. Οι εξελίξεις πια τρέχουν. Ο Μαρκεζίνης διορίζεται πρωθυπουργός και αναλαμβάνει να οδηγήσει τη χώρα προς την "πολιτικοποίηση" και τη "φιλελευθεροποίηση". Οι ριγμένοι για χρόνια πολιτικοί καλούνται να βοηθήσουν σ' αυτή τη διαδικασία που θα τους ξανάφερνε στην εξουσία. Ο ελιγμός έχει σα στόχο αφενός να αποφευχθούν απρόβλεπτες και ανεπιθύμητες συνέπειες για τα αμερικανικά συμφέροντα και -πιο μακροπρόθεσμα- να εγκλωβίσει το (σε φάση ανάπτυξης) κίνημα σε λογικές συμβιβαστικές, λογικές συνυπευθυνότητας, ακίνδυνες για το σύστημα συνολικά. Χωρίς όμως να ξεχάσουν ούτε στιγμή το "μαστίγιο" σαν κατασταλτική μέθοδο. Αυτά, βέβαια, για κάποιους αποτελούσαν "ψιλά γράμματα".

Οι ψεύτικοι "φίλοι"

Ο ελιγμός της φιλελευθεροποίησης βρήκε ανταπόκριση. Οι αστικές πολιτικές δυνάμεις -πειθήνια όργανα των Αμερικανών- τον είδαν σαν την ευκαιρία που θα τους επέτρεπε να επιστρέψουν στο παιχνίδι της εξουσίας, απ' το οποίο τόσο άκομψα είχαν απομακρυνθεί τον Απρίλη του '67. Και δεν την αφήνουν να πάει χαμένη. Πρόθυμα, άλλοτε στο προσκήνιο και άλλοτε στο παρασκήνιο, διαμορφώνουν σενάρια και προσπαθούν να πλασαριστούν στην καλύτερη θέση στη διάδοχη κατάσταση. Αυτό που τους καίει, και είναι το σημαντικότερο ζητούμενο, είναι να μείνει ο λαός στο περιθώριο. Να μη θιγούν τα συμφέροντα του ντόπιου και ξένου κεφαλαίου. Γι' αυτό το λόγο, ανέχτηκαν ή και στήριξαν τη χούντα.

Βρίσκονται όμως στην απομόνωση. Τα 6 χρόνια στρατοκρατίας όχι μόνο δεν εξασφάλισαν την λαϊκή συναίνεση στο φασιστικό καθεστώς, αλλά αντίθετα, απελευθέρωσαν πλατιά στρώματα του λαού από τις αστικές επιρροές. Οι αγωνιστικές κινητοποιήσεις "παίρνουν μπάλα" και όλους εκείνους που με τον έναν ή τον άλλο τρόπο, στον έναν ή στον άλλο βαθμό, ανέχτηκαν και στήριξαν το φασισμό απέναντι στο λαό.

Η διακήρυξη της εργατικής συνέλευσης του Πολυτεχνείου αναφέρει σε μια αποστροφή που λογοκρίθηκε από την "Κ"ΝΕ και το "Ρήγα Φεραίο": "Είναι αγώνας για το πέρασμα της εξουσίας στον (εργαζόμενο) λαό (και όχι στους Δημαγωγούς που επί δεκάδες χρόνια τον καπηλεύονταν με τα γενικά "περί Δημοκρατίας" συνθήματά τους)".

Οι φράσεις στις παρενθέσεις αφαιρέθηκαν από την Σ.Ε.!

Οι προσπάθειες των αστών πολιτικών να επιτύχουν ομαλή πολιτική λύση άφηναν παγερά αδιάφορους (όταν δεν εξόργιζαν) τις χιλιάδες κόσμου που διαδήλωνε στους δρόμους την αντίθεσή του με το καθεστώς. Ετσι λοιπόν, επιδίδονται σε "αγωνιστικές κορώνες" με σκοπό να μπολιάσουν το κίνημα του λαού με κοινοβουλευτικές αυταπάτες, αλλά και ν' αποκτήσουν λαϊκό έρεισμα. Καταλαβαίνουν όμως κι αυτοί ότι βαδίζουν στην κόψη του ξυραφιού. "...εγώ προσωπικά, στο διάστημα της 7ετίας φοβόμουν ότι, όταν θα έφθανε η ώρα της αλλαγής, η εκτόνωση του λαού και προπαντός των νέων, ύστερα από την καταπίεση τόσων ετών δικτατορίας, θα γινόταν με τρόπο πολύ επικίνδυνο για τη Δημοκρατία. Κατεδαφιστικό, θα έλεγα. Ευτυχώς όμως...” (Γ. Ράλλης: ”Αρθρα, Λόγοι, Συνεντεύξεις”).

Η προσπάθεια στη δίκη των συλληφθέντων στα γεγονότα της 4ης Νοέμβρη (Μνημόσυνο Γ. Παπανδρέου) να εκτονωθεί η κατάσταση, ρίχνοντας τις ευθύνες αποκλειστικά στην αστυνομία και αθωώνοντας την χούντα, προκάλεσε νέα κύματα οργής στον λαό (τα πρακτικά δημοσιεύτηκαν ολόκληρα και έφεραν την εξέγερση ακόμα πιο κοντά).

Και κάποιοι άλλοι όμως είδαν την ευκαιρία τους. Τα δυο ρεβιζιονιστικά "Κ"ΚΕ έτρεξαν να χωθούν κι αυτοί στην "φιλελευθεροποίηση". Στήσανε προτάσεις ολόκληρες για "οικουμενική ενότητα" (τι μας θυμίζει;) και προκρίνανε το κλίμα της ομαλότητας ενάντια στην πάλη και τους αγώνες του λαού.

Από τη θέση του "Κ"ΚΕ για συμμετοχή στο δημοψήφισμα της χούντας για το πολίτευμα ως επίσημα διατυπωμένες θέσεις της Κεντρικής Επιτροπής και του Χ. Φλωράκη.

"...η θέση του Κόμματος επισημαίνει την ανάγκη αξιοποίησης, προς αυτήν την κατεύθυνση, κάθε νόμιμης δυνατότητας". (Εκθεση της Κ.Ε. του "Κ"ΚΕ -Ιούλης '76).

"...όσοι πιστεύουν ότι μπορούν μέσα από το Κοινοβούλιο που θα φτιάξουν ο Παπαδόπουλος και ο Μαρκεζίνης εξελικτικά να φτιάξουν δημοκρατία στην Ελλάδα έχουν το λιγότερο αυταπάτες. Αυτό δεν σημαίνει ότι αδιαφορούμε σε κάθε νόμιμη δυνατότητα ή σε κάθε ρήγμα, όπως είπε ο κ. Λαμπρίας. Αντίθετα θα κάνουμε ό, τι μπορούμε να τα χρησιμοποιήσουμε, να τα εκμεταλλευτούμε...". (Χ. Φλωράκης, συνέντευξη στο ΒΒC, 10/10/73)

Ναι μεν, αλλά!

Ενώ για το "Κ"ΚΕ εσ. "...αυτό που προέχει είναι η ανατροπή της δικτατορίας, για την επίτευξη της οποίας χρειάζεται η Εθνική Ενότητα όλων των αντιδικτατορικών δυνάμεων, μαζί και του Βασιλιά", όπως δήλωνε στις 29/1/73 στο Εφετείο Αθηνών ο ηγέτης του, Μπάμπης Δρακόπουλος.

Για τα ρεφορμιστικά κόμματα, η διέξοδος δεν βρίσκεται στους αγώνες του λαού, αλλά στις συμμαχίες με τον κ. Λαμπρία και τον Γλύξμπουργκ. Σ' όλη τη διάρκεια της αντιδικτατορικής πάλης τα δύο αυτά κόμματα από κοινού, πολλές φορές θα προσπαθήσουν να φιμώσουν τον λαό, να στομώσουν τις μαχητικές του διαθέσεις, να τον σύρουν στους ελιγμούς της χούντας.

Φυσικό επακόλουθο είναι η συμμετοχή τους στις στημένες από τη χούντα φοιτητικές εκλογές του Νοέμβρη του '72, διαμόρφωση προτάσεων στα πλαίσια διαλόγου με τη χούντα για Καταστατικό Χάρτη της Παιδείας, καθώς και συμμετοχή στο δημοψήφισμα του Ιούλη. Πέρα όμως απ' το συνεπέστατο σύρσιμό τους πίσω απ' τη χούντα, αποτέλεσαν την κύρια τροχοπέδη στην ανάπτυξη των αγώνων. Ετσι, στην κατάληψη της Νομικής εμπόδισαν αγωνιστές φοιτητές να χρησιμοποιήσουν μεγάφωνα για καλύτερη επικοινωνία με τις χιλιάδες συγκεντρωμένους, γιατί θα προκαλούσε την κυβέρνηση, μια και μπορούσε να θεωρηθεί συγκέντρωση σε ανοιχτό χώρο (κάτι που ήταν παράνομο) και άρα θα έδινε το δικαίωμα στην αστυνομία να επέμβει.

Επιπλέον, με πραξικόπημα οδήγησαν στην εκκένωση του κτιρίου, ενώ ταυτόχρονα συμφώνησαν σε 10ήμερη αναστολή των κινητοποιήσεων με το χουντικό πρύτανη. Αλλωστε η Α/ΕΦΕΕ σε προκήρυξή της διατυπώνει την άποψη ότι οι φοιτητές πρέπει να παρακολουθούν τα μαθήματα και να συμμετέχουν στις ακαδημαϊκές υποχρεώσεις τους κανονικά, γιατί οι αποχές δεν συμφέρουν τον αγώνα. (Ελεύθερη Πατρίδα 7/12/74).

Αγώνας- ενάντια στο φασισμό και τον ιμπεριαλισμό

Από την άλλη μεριά, οι δυνάμεις της επαναστατικής αριστεράς -απέναντι στον ελιγμό της χούντας και την συμβιβαστική γραμμή αστών και ρεφορμιστών- έδωσαν τη μάχη για να μετατρέψουν τις αντιχουντικές-αντιαμερικάνικες διαθέσεις του λαού σε αγωνιστική πράξη. Πρόβαλαν από την αρχή τις πιο συνεπείς αγωνιστικές θέσεις. Απέναντι στο "νέο" κλίμα που επέτρεπε σε αστούς και ρεβιζιονιστές να προσχωρήσουν στη φασιστική νομιμότητα, αντέταξαν την προοπτική των αγώνων για τις λαϊκές μάζες. Για τη συνεπή αριστερή γραμμή -όπως και για το λαό- αυτό το "νέο" δεν σήμαινε καμιά αλλαγή επί της ουσίας του φασιστικού χαρακτήρα του καθεστώτος της Αμερικανοκρατίας. Με την "αρνητική" εμπειρία του "Ειρηνικού Δρόμου" της Χιλής, αλλά και τα φωτεινά παραδείγματα των αγωνιζόμενων λαών τόσο στη Λατινική Αμερική, όσο και στη ΝΑ Ασία, αλλά και στην Παλαιστίνη, μπόλιασαν τις λαϊκές κινητοποιήσεις με επαναστατικά-αντιιμπεριαλιστικά συνθήματα. Αποκάλυψαν τα αδιέξοδα και τους ελιγμούς του καθεστώτος, αφουγκράστηκαν τις διαθέσεις των μαζών και πάλεψαν για να συνειδητοποιήσουν αυτές τις παγίδες των ψεύτικων φίλων τους και τις δικές τους τις δυνατότητες.

Οι αγώνες, ολόκληρη η πορεία του κινήματος, βήμα-βήμα δικαίωνε τη συνεπή αντιφασιστική-αντιιμπεριαλιστική γραμμή που κέρδιζε συνέχεια έδαφος.

"Σήμερα το κύριο χαρακτηριστικό της (της πανεθνικής κρίσης) είναι η μετατροπή των αγωνιστικών διαθέσεων των εργαζομένων και της νεολαίας σε πράξη, σε μαζικούς αγώνες... που φτάνουνε σε ανοιχτές συγκρούσεις".

"Για όποιον δε νοσταλγεί την αντιπολίτευση στα πλαίσια της φασιστικής νομιμότητας, όπως συμβαίνει με την αστική αντιπολίτευση και τους συρόμενους πίσω της ρεβιζιονιστές ηγέτες, αυτό που επέρχεται στη χώρα μας και που έχει τεράστια σημασία, δεν είναι η επάνοδος στο κοινοβούλιο και οι εκλογές... αλλά η ανάπτυξη των μαζικών αγώνων της εργατικής τάξης και της νεολαίας που ανοίγουν ελπιδοφόρες προοπτικές για την ανάπτυξη ενός πλατιού αντιφασιστικού-αντιιμπεριαλιστικού κινήματος".

"Οι μαζικοί μαχητικοί φοιτητικοί αγώνες που αναπτύχθηκαν πέρυσι και συνεχίζονται φέτος σε μια ανοδική πορεία σύγκρουσης με το φασισμό και την αμερικανοκρατία συγκλονίζουν όλη την Ελλάδα". Απόφαση της ΟΜΛΕ (Οργάνωσης Μαρξιστών-Λενινιστών Ελλάδας), Οκτώβρης 1973 (οι υπογραμμίσεις είναι του πρωτοτύπου).

Οι συνεπείς αριστερές δυνάμεις βρέθηκαν δίπλα στον αγωνιζόμενο λαό και πάλεψαν μαζί του για ανεξάρτητη και ελεύθερη Ελλάδα.

Αντίθετα με κάποιους άλλους που "αιφνιδιάστηκαν" και "δεν ήταν προετοιμασμένοι" για τα γεγονότα, πράγμα που έχει να κάνει με το ότι κάπου αλλού έβλεπαν την διέξοδο.

Η αντιπαράθεση των δυο απόψεων

Η σύγκρουση της συμβιβαστικής αντίληψης αποδοχής του "νόμιμου" πλαισίου που διαμόρφωνε η χούντα και της συνεπούς αντιιμπεριαλιστικής γραμμής ξετυλίγεται μέσα στα ίδια τα γεγονότα του Πολυτεχνείου.

Ενώ, όπως είδαμε, για τις συνεπείς αγωνιστικές δυνάμεις, η κλιμάκωση της αντιπαράθεσης και η σύγκρουση με το καθεστώς ήταν η επόμενη φάση της ανάπτυξης του κινήματος, για το ρεφορμισμό κάτι τέτοιο ήταν ανεπιθύμητο.

"Αντίθετα, τονίζονταν, και μάλιστα έντονα (πράγμα που γενικά ήταν σωστό) ότι θα έπρεπε να αποφευχθούν οι περιπτώσεις ξεκομμένων ενεργειών του φκ -και ειδικά με τη μορφή κατάληψης κτιρίων- κάτω από την επίδραση αυθόρμητων και αριστερών στοιχείων... Τονίζονταν (σωστά): όχι απρογραμμάτιστες ενέργειες όχι καταλήψεις”. (Εκθεση της Κ.Ε. του"Κ"ΚΕ - Ιούλης '76)

Κατάληψη ή απαγκίστρωση;

Πιστοί, λοιπόν, στην "νομιμόφρονα" γραμμή τους, της υπεράσπισης της ομαλότητας, Α/ ΕΦΕΕ και Ρήγας αντιτίθενται σε οποιαδήποτε αγωνιστική εκδήλωση, όπως άλλωστε το ομολογούν και οι ίδιοι:

"Στο Πανεπιστήμιο συνεχίζεται η Παμφοιτητική συγκέντρωση (στη Νομική). Κάποιος πετάει την είδηση, ότι στο Πολυτεχνείο γίνονται γεγονότα, και καλεί όλους να πάνε εκεί. Τα στελέχη της Α/Ε (ακολουθώντας τη γραμμή αποφυγής απρογραμμάτιστων ενεργειών) αντιτάσσονται και για μια στιγμή καταφέρνουν να συνεχιστεί η συγκέντρωση. Αλλά σε λίγο και άλλος (γνωστός αριστεριστής τώρα) ξαναρίχνει, με "δραματικό" τρόπο το σύνθημα, λέγοντας πως η αστυνομία χτυπάει τους σπουδαστές του Πολυτεχνείου και ζητάει η συνέλευση να πάρει θέση. Στελέχη της Α/Ε ανησυχούν...". (Εκθεση της Κ.Ε. του "Κ"ΚΕ)

Η συγκέντρωση θα πάρει θέση. Αμέσως συγκροτείται πορεία που κατεβαίνει στο Πολυτεχνείο. Σύμφωνα με την Α/ΕΦΕΕ πρόκειται για προβοκάτσια για να διαλυθούν οι Συνελεύσεις.

Η ΠΑΝΣΠΟΥΔΑΣΤΙΚΗ όργανο της Α/ΕΦΕΕ, στο διαβόητο φύλλο Νο 8 του Γενάρη -Φλεβάρη '74 γράφει:

”Καταγγέλουμε την προσχεδιασμένη εισβολή στο χώρο του Πολυτεχνείου την Τετάρτη 14/11, 350 περίπου οργανωμένων πραχτόρων της ΚΥΠ, σύμφωνα με το προβοκατόρικο σχέδιο των Ρουφογάλη-Καραγιαννόπουλου με βάση τις εντολές του παραμερισμένου τώρα τέως πρωτοδιχτάτορα Παπαδόπουλου και της αμερικανικής CIA, με σκοπό να προβάλουν με κάθε μέσο τραμπουκισμού και προβοκάτσιας γελοία και αναρχικά συνθήματα που δεν έκφραζαν τη συγκεκριμένη στιγμή και τις συγκεκριμένες δυνάμεις”.

Σε άλλη σελίδα γράφονται τα εξής:

”Οπωσδήποτε υπήρξε οργανωμένη προβοκάτσια που είχε στόχο την απομόνωση του φοιτητικού αντιδικτατορικού κινήματος, απ' το σύνολο του λαού, τον τορπιλισμό της λαϊκής αντιδικτατορικής ενότητας και την δημιουργία προσχήματος που θα οδηγούσε στη σκλήρυνση της χουντικής γραμμής”.

Ακόμα και την Παρασκευή 16/11, λίγο πριν την εισβολή των τανκς, ο Δρακόπουλος δήλωνε: ”Παράλληλα με το ευρύτατο δημοκρατικό-ενωτικό κίνημα που αξιώνει την είσοδο στη δημοκρατική ομαλότητα, σκοτεινές δυνάμεις εργάζονται για να φράξουν το δρόμο προς την κατεύθυνση αυτή και οργανώνουν προκλήσεις για να δικαιολογήσουν την επιβολή στρατοκρατικών μέτρων”.

Οχι μόνο προβοκάτσιες, αλλά και σχέδια για σκλήρυνση της χουντικής γραμμής. Οταν και τα δυο "Κ"ΚΕ βλέπουν ν' ανοίγονται "νόμιμες δυνατότητες" και "πορεία προς τις εκλογές".

Ομως οι φοιτητές στις συνελεύσεις τους διαλέγουν το δρόμο του αγώνα και συγκροτούν μαχητική συγκέντρωση στο προαύλιο. Η κατάληψη έχει ουσιαστικά ξεκινήσει. Κι όμως...

"...Οι συνδικαλιστές του ΡΦ τάσσονται ενάντια στην κατάληψη. Οι αριστεριστές είχαν ταχθεί υπέρ της κατάληψης, χωρίς όμως να προτείνουν τι προοπτική θα είχε αυτή η ενέργεια, και σε τι θα αποσκοπούσε. Ηταν φανερό πως ούτε η πρότασή τους αυτή ξεκινούσε από κάποιο συγκεκριμένο σχέδιο. Η Α/Ε σαν παράταξη ταλαντεύεται και δεν παίρνει θέση ανοιχτά με κανένα συνδικαλιστή. Πάντως ορισμένα στελέχη της έβλεπαν θετικά την κατάληψη, πολλοί όμως είχαν σοβαρές αντιρρήσεις γιατί είχαν υπόψη τους την έλλειψη προετοιμασίας γι’ αυτή τη μορφή πάλης...”. (Εκθεση της Κ.Ε. του "Κ"ΚΕ)

Οι ίδιοι που είχαν γραμμή ενάντια στις καταλήψεις, μιλάνε τώρα για "έλλειψη προετοιμασίας"!

Α/ΕΦΕΕ και ΡΦ αποχωρούν από το Πολυτεχνείο και από κοινού ψάχνουν να βρουν τρόπους να ματαιώσουν την κατάληψη. Οταν πια αυτό δεν είναι δυνατό, σε αλλεπάλληλες συσκέψεις τίθεται το ζήτημα "μεθόδευση για αποχώρηση". Η Α/ΕΦΕΕ προτείνει σχέδιο για να παρασύρουν τον κόσμο έξω από το κτίριο (η εμπειρία της Νομικής τον Φλεβάρη αποτελεί τη βάση του σχεδίου).

Στόχος πια είναι η απαγκίστρωση:

'Το φκ δεν ήθελε με κανένα τρόπο η εκδήλωσή μας αυτή να συντελέσει ώστε να συγκρουστούν κατά μέτωπο τη συγκεκριμένη στιγμή οι λαϊκές δυνάμεις με τη σιδηρόφρακτη διχτατορία". (Πανσπουδαστική, Νο 8)

”Πρέπει να λεχθεί ότι η κατάληψη αποτέλεσε αιφνιδιασμό για τις καθοδηγήσεις Κόμματος και ΚΝΕ. Δεν ήσαν προετοιμασμένες να δουν τις μεθοδεύσεις παρέμβασής τους στα γεγονότα. Η ΚΟΑ και το γραφείο του ΚΣ της ΚΝΕ είδαν καταρχήν την κατάληψη σαν μια επικίνδυνη περιπλοκή στην ανάπτυξη της αντιχουντικής πάλης. Η σκέψη τους ήταν κυρίως να πάρουν μέτρα για την άμεση απαγκίστρωση ".

”Εκτιμήθηκε ότι πρόκειται για μια ανεύθυνη και βιαστική κίνηση με έντονο το αριστεριστικό στοιχείο, που ήταν -ως ένα βαθμό- έξω από τη γραμμή της οργάνωσης, η οποία εκείνο τον καιρό γενικά ήταν κατά των καταλήψεων και των βιαστικών και απρογραμμάτιστων ανοιχτών εκδηλώσεων". (Εκθεση της Κ.Ε. του "Κ"ΚΕ)

Με ντουντούκες και άλλα μέσα το σχέδιο μπαίνει σ' εφαρμογή. Το μαχητικό πνεύμα των συγκεντρωμένων, όσο και οι ομιλίες των "αριστεριστών"(!) αγωνιστών φοιτητών σταθεροποιούν την συγκέντρωση. Η κατάληψη είναι πια πραγματικότητα.

Τα συνθήματα

Οι ρεφορμιστές ηγέτες όμως δεν πτοούνται. Αφού απέτυχαν να διαλύσουν την κατάληψη, προσπαθούν πια να ευνουχίσουν το αντιφασιστικό-αντιιμπεριαλιστικό περιεχόμενό της, ρίχνοντας το βάρος στα φοιτητικά αιτήματα (20% για την παιδεία, 12μηνη θητεία, κ.λπ.), όπως και σε συνθήματα, όπως 'ΌΧΙ ΑΛΛΟ ΑΙΜΑ", ”ΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΕΚΛΟΓΕΣ” "ΚΑΤΩ Η ΕΚΟΦ" τα οποία, όμως, θάφτηκαν από την πλημμύρα των "ανεύθυνων και εξτρεμιστικών" -κατά την "Κ"ΝΕ- συνθημάτων ”ΕΡΓΑΤΕΣ ΑΓΡΟΤΕΣ ΦΟΙΤΗΤΕΣ” "ΘΑΝΑΤΟΣ ΣΤΟ ΦΑΣΙΣΜΟ ΚΑΙ ΤΟΝ ΙΜΠΕΡΙΑΛΙΣΜΟ” ”ΕΞΟΥΣΙΑ ΛΑΪΚΗ” "ΛΑΟΚΡΑΤΙΑ” "ΕΞΩ ΟΙ ΑΜΕΡΙΚΑΝΟΙ ΚΑΙ ΤΟ ΝΑΤΟ”.

Η λύσσα τους ενάντια στα αγωνιστικά συνθήματα καταγράφεται και αυτή στην Πανσπουδαστική Νο 8, όπου σε συνέντευξη "γνωστού συνδικαλιστή" αναφέρεται:

”Τα συνθήματα "γενική απεργία", "επανάσταση Λαέ", "Λαέ ή τώρα ή ποτέ", "κάτω το κεφάλαιο", "θα γίνει Ταϋλάνδη'" ”λαέ γιατί τους προσκυνάς" κ.λπ., που προβλήθηκαν από αυθόρμητα στοιχεία με την έμπνευση και τη βοήθεια των χαφιέδων, δεν ανταποκρίνονταν ούτε στο χαρακτήρα της εκδήλωσης, ούτε και στο επίπεδο ανάπτυξης του αγώνα του Λαού που στην ουσία υποτιμούσαν".

Ποιος υποτιμούσε και υποτιμάει τι, σηκώνει πολλή συζήτηση. Ωστόσο υπάρχει και συνέχεια:

"Αυτά τα συνθήματα και η προβοκατόρικη ή βλακώδης άρνηση πολλών αυθόρμητων στοιχείων (Λόγω της "καθαρότητας του πολιτικού αγώνα" γαρ) να προβληθούν πιο μεθοδικά και πλατιά τα άμεσα καυτά αιτήματα του λαού και των φοιτητών (50% αυξήσεις των ημερομισθίων και των μισθών, κατάργηση των απαλλοτριώσεων, εργατικό εισιτήριο, αύξηση των δαπανών για την παιδεία, 12μηνη θητεία, κ.λπ) συνέτειναν ώστε να μη δεθούν όσο έπρεπε με τον πολιτικό μας στόχο, να μην αποχτήσουν ακόμα πιο ξεκάθαρη πολιτική και μαζική προοπτική οι λαϊκοί αγώνες για τα καθημερινά προβλήματα”.

Συμπέρασμα: Προβοκάτορες προπαγάνδιζαν γενική απεργία ενάντια στη χούντα και τους Αμερικανούς, ενώ το "Κ"ΚΕ διεξήγαγε πάλη για αυξήσεις στους μισθούς!

Αξιοσημείωτη είναι πάντως η ομοιότητα με τη δήλωση του Π. Κανελλόπουλου (αυτού που αποκάλεσε τη Μακρόνησο "νέο Παρθενώνα"): "Δε συμμερίζομαι όλα τα συνθήματα που έρριψαν. Δεν τα συμμερίζονται άλλωστε ούτε όλοι οι εξεγερθέντες νέοι. Δι' αυτό και τα άκρως αρνητικά συνθήματα που δεν ταιριάζουν με το πνεύμα της Δημοκρατίας ...θα τα παραμερίσει η υπερήφανος θέληση των σπουδαστών ...αλλά οφείλουν και οι νέοι να μην επιτρέψουν εις ανεύθυνα και ύποπτα στοιχεία να νοθεύσουν και να διαστρέψουν τον ωραίον αγώνα των". (Εφημερίδες 17/11/73).

Οι νέοι όμως τους αγνόησαν και τους δυο και αγκάλιασαν τα αντιφασιστικά-αντιιμπεριαλιστικά συνθήματα που η "Κ"ΝΕ θεωρούσε ότι "δεν ανταποκρίνονταν στη στιγμή". Γνωστή, άλλωστε, η ρεφορμιστική λογική "οι συνθήκες δεν είναι ώριμες" κ.λπ.

Δημοκρατική ενότητα ή αντιφασιστική-αντιιμπεριαλιστική πάλη;

Η αντιπαράθεση κορυφώθηκε το βράδυ της Πέμπτης στο ζήτημα του χαρακτήρα της κατάληψης. Οι ρεφορμιστές ζητούσαν το φκ να κάνει έκκληση για κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας από το Κοινοβούλιο του 1967, και η οποία θα αναλάμβανε την ηγεσία(!) του αγώνα. Η εκδήλωση ήταν γι' αυτούς έκκληση στα αστικά κόμματα (ΕΡΕ της Δεξιάς, Ενωση Κέντρου) μέχρι και την Ακρα Δεξιά και τον Βασιλιά (Δήλωση Δρακόπουλου και Σχέδιο Θέσεων του Γραφείου της ΚΕ του ΚΚΕ εσ.) να τεθούν επικεφαλής κι όσο για τους στόχους του αγώνα...

”Το σύνθημα ΛΑΟΚΡΑΤΙΑ χαρακτηρίστηκε αριστεριστικό και το Εξω από το ΝΑΤΟ πιθανώς ανεπίκαιρο”. (ΚΟΜΕΠ 11/1976).

Τη στιγμή που ο λαός παλεύει να γίνει αφέντης στον τόπο του, οι ρεφορμιστές χαρακτηρίζουν τα αιτήματά του "άκαιρα" και "αριστεριστικά" και παλεύουν για αυξήσεις στους μισθούς.

Οι συνελεύσεις (φοιτητικές, μαθητική, εργατική) καταψηφίζουν την "συνετή" γραμμή της Α/ΕΦΕΕ και του Ρήγα. Η Σ.Ε. μετά από έντονη παρέμβαση των αγωνιστών φοιτητών, απορρίπτει πρόταση να περιληφθεί στην ανακοίνωση προς τους δημοσιογράφους, η φράση "καλούμε όλα τα αντιδιχτατορικά κόμματα και οργανώσεις να συμφωνήσουν σ' ένα κοινό πρόγραμμα που θα αποκαθιστά την Λαϊκή Κυριαρχία και την Εθνική Ανεξαρτησία", Η τελική ανακοίνωση καθορίζει τον χαρακτήρα της εκδήλωσης σαν αντιφασιστική-αντιιμπεριαλιστική. Ομως:

”Τελικά, στον πομπό, ύστερα από συμφωνία των μελών της Α/ΕΦΕΕ και του Ρήγα, το κείμενο διαβάστηκε μαζί μ’ αυτήν την παράγραφο". (ΚΟΜΕΠ 11/1976)

Η ηττοπαθής συμβιβαστική γραμμή, οι υπονομευτικές ενέργειες και δηλώσεις, τα πραξικοπήματα, η διαλυτική δουλειά των αστών πολιτικών και της ηγεσίας του ρεφορμισμού δεν κατάφεραν να κάμψουν την αγωνιστική διάθεση του Ελληνικού λαού, αν και διαμόρφωσαν δυσμενέστατους όρους που οδήγησαν στην τραγική κατάληξη της εξέγερσης.

Ο Νοέμβρης ήταν εξέγερση λαϊκή!

Οι εργατικές και μαθητικές συνελεύσεις, πλάι στις φοιτητικές, τα κλειστά σχολεία και τα άδεια γιαπιά^. οι δεκάδες χιλιάδες εργατών και αγροτών που κινητοποιήθηκαν και συγκρούστηκαν με τις δυνάμεις καταστολής^. η εξάπλωση της εξέγερσης στην επαρχία^. όλα δείχνουν ότι αυτοί που δεν "ανταποκρίνονταν στη στιγμή" ήταν αυτοί που έβλεπαν "σκοτεινές δυνάμεις" και "προβοκάτορες".

Τα συνθήματα που χαρακτήρισαν την εξέγερση, "ΛΑΕ ΠΑΛΕΨΕ", "ΕΡΓΑΤΕΣ ΑΓΡΟΤΕΣ ΦΟΙΤΗΤΕΣ” "ΘΑΝΑΤΟΣ ΣΤΟΝ ΙΜΠΕΡΙΑΛΙΣΜΟ", 'ΈΞΩ ΟΙ ΑΜΕΡΙΚΑΝΟΙ ΚΑΙ ΤΟ ΝΑΤΟ” "ΛΑΟΚΡΑΤΙΑ", αποδείχνουν με ξεκάθαρο τρόπο ότι οι λαϊκές μάζες προσδιόρισαν τα καθήκοντα του αγώνα σ' ένα επίπεδο που έβγαινε έξω από τα πλαίσια της αστικής νομιμότητας και του ρεφορμισμού.

Μετά από έξι χρόνια "γύψου" ο Ελληνικός λαός βγήκε στους δρόμους, απαίτησε και πάλεψε, όχι για ν' αλλάξει αφεντικά, αλλά για την απελευθέρωσή του από τα δεσμά της εξάρτησης και της αστικής κυριαρχίας. Τα αιτήματα δε στόχευαν στην αστική νομιμότητα του Κοινοβουλίου και στην επαναφορά του γνωστού σκηνικού της αστικής Δημοκρατίας. Εργαζόμενοι και νεολαία εξεγέρθηκαν, ακριβώς για ν' αρνηθούν το παιχνίδι της "φιλελευθεροποίησης". Τσάκισαν το μύθο για το λαό που άγεται και φέρεται κατά πως συμφέρει το σύστημα. Βροντοφώναξαν το σύνθημα "ΛΑΟΚΡΑΤΙΑ" γιατί ακριβώς συμπυκνώνει τα οράματά τους για δίκαιη κοινωνία που δεν χωράει στα παζάρια των ντόπιων αστών και των υπερατλαντικών αφεντικών τους.

Ακριβώς γι' αυτό το λόγο, το Πολυτεχνείο πολεμήθηκε και υπονομεύτηκε απ' τις πολιτικές δυνάμεις του συστήματος. Πήραν όμως την απάντησή τους από τον ενωμένο λαό.

Ποια ενότητα;

Μια από τις βασικές κατακτήσεις του λαϊκού κινήματος ήταν αυτή η ενότητα του λαού και ενάντιά της έχει στηθεί ένας ολόκληρος μύθος. Ολοι οι Ελληνες παραμέρισαν τις διαφορές τους και ξεσηκώθηκαν αυθόρμητα ενάντια στους παρανοϊκούς δικτάτορες.

Η «μυθική» αυτή ενότητα, όμως, δεν έχει σε τίποτε να κάνει με την αντιφασιστική-αντιιμπεριαλιστική ενότητα που επιτεύχθηκε μέσα στη φωτιά του αγώνα. Θέλει να κρύψει την προσπάθεια των εχθρών του κινήματος να καπηλευτούν τους αγώνες για τα δικά τους αντιλαϊκά συμφέροντα. Θέλει να κρύψει τις ευθύνες εκείνων που πολέμησαν και υπονόμευσαν το Πολυτεχνείο γιατί ήρθε να τινάξει στον αέρα τα σχέδιά τους να διαδεχτούν τους στρατιωτικούς με τις ευλογίες των Αμερικανών.

Η ενότητα των αγωνιζόμενων μαζών επιτεύχθηκε ακριβώς στη βάση της αντιπαράθεσης των οργανωμένων δυνάμεων της επαναστατικής άποψης, της ασυμβίβαστης αντιιμπεριαλιστικής πάλης, με τις οργανωμένες δυνάμεις του συμβιβασμού και της ομαλότητας.

Από τη μια, η τυχοδιωκτική, συντηρητική, λεγκαλιστική γραμμή υπονόμευσης και χαλιναγώγησης των αγωνιστικών διαθέσεων του λαού, που χαράχτηκε από τα δυο "Κ"ΚΕ και αστικά κέντρα όπως η "Επιτροπή για την αποκατάσταση της Δημοκρατικής ομαλότητας" των Μαύρου, Κανελλόπουλου κ.λπ. Ολοι αυτοί που για χρόνια είχαν μείνει στο περιθώριο του παιχνιδιού, παρουσιάζονταν τώρα για να διεκδικήσουν μια θέση στον ήλιο της Αμερικανοκρατίας, και προσπάθησαν να χρησιμοποιήσουν το κίνημα σαν διαπραγματευτικό ατού και μέσο πίεσης. Από την άλλη, η γραμμή του συνεπούς αγώνα ενάντια στο φασισμό και τον ιμπεριαλισμό, την εξάρτηση και την υποτέλεια^. η γραμμή που πρόβαλε τα λαϊκά συμφέροντα και πόθους^. που αποκάλυψε την διάσταση μεταξύ αυτών και των στόχων του αστισμού^. που ζύμωσε και προπαγάνδισε την ανάγκη και τη δυνατότητα χάραξης μιας πορείας ενάντια στα παζάρια της "φιλελευθεροποίησης" ενάντια στα σχέδια των Αμερικανών. Στο έδαφος αυτής της αντιπαράθεσης γεννήθηκε η ενότητα των λαϊκών μαζών, μαζί με τους φίλους, ενάντια στους εχθρούς τους.

Συκοφάντηση, διαστρέβλωση και καπηλεία

Μέσα στα 22 χρόνια που πέρασαν από τότε, η αστική τάξη -με τη βοήθεια των αριστερών "κολαούζων"- προσπάθησε να ξεκόψει το λαό μας από τα οράματα και τους αγώνες του Πολυτεχνείου. Από τα τηλεοπτικά σώου του Ζουρνατζή και του Μαστοράκη την επαύριον της εξέγερσης, μέχρι τις επίσημες γιορτές-μνημόσυνα, ο στόχος είναι ένας: να σβηστεί το Πολυτεχνείο απ' τη μνήμη του Λαού. Από το 1974, όταν ορίστηκαν βουλευτικές εκλογές για τις 17 Νοέμβρη (για να δικαιωθεί ο αγώνας), με την αστυνομοκρατία και την καταστολή που εξαπολύεται σε κάθε επέτειο, τη δολοφονική επίθεση εναντίον της πορείας το 1980 και το 1985. Από τα κηρύγματα για την εκπλήρωση των θυσιών των αγωνιστών, άλλοτε με την κατοχύρωση της Δημοκρατίας, άλλοτε με την προοπτική της Ενωμένης Ευρώπης(!) μέχρι την περιφορά όλων εκείνων που στάθηκαν εχθρικά ή και επένδυσαν τους αγώνες τους στην πορεία, σε πολιτικές καριέρες, καθηγητικούς θώκους και παρόμοια πόστα, που στο όνομα των "αγώνων" τους, θέλουν να νουθετήσουν και να συνετίσουν τη νέα γενιά.

Στο κατόπι τους εκείνοι που τότε υπονόμευσαν τον αγώνα και σήμερα διεκδικούν τις δάφνες του πρωτεργάτη. Αυτοί που κλείδωσαν τους απεργούς του 1975 για να μη "μολύνουν" την επέτειο, αυτοί που έφεραν τη Δεξιά μέσα στο Πολυτεχνείο και έδερναν τους αγωνιστές που φώναζαν "έξω η Δεξιά", όταν η ΟΝΝΕΔ κατέθετε στεφάνι το 1979. Αυτοί που ανέβαλλαν τις πορείες στο όνομα του ομαλού προεκλογικού κλίματος το 1974 και το 1975. Αυτοί που όταν τα ΜΑΤ το 1980 δολοφόνησαν τον Κουμή και την Κανελλοπούλου, φώναζαν «"Κ"ΚΕ - Αλλαγή - Δεύτερη Κατανομή». Αυτοί που διέλυαν τις αγωνιστικές εκδηλώσεις των επετείων κάθε φορά που η κυβέρνηση τις απαγόρευε και "διαμαρτύρονταν εντόνως" για την απαγόρευση. Αυτοί, που όταν η κυβέρνηση εξαπέλυε τα ΜΑΤ, έβλεπαν προβοκάτορες και "σκοτεινούς κύκλους της ανωμαλίας". Για να μην αναφερθούν οι ευθύνες τους για τη διάλυση του φοιτητικού και εργατικού κινήματος, την συναίνεση που πρόσφεραν στις αντιδραστικές επιλογές των κυβερνήσεων της Δεξιάς και του ΠΑΣΟΚ (όταν βέβαια δε συμμετείχαν και οι ίδιοι).

Ολη αυτή η εκστρατεία κορυφώθηκε με την πρόσφατη προσπάθεια εμπρησμού του Πολυτεχνείου. Και μόνο η φυσική παρουσία του "Κάστρου" του λαϊκού αγώνα ενοχλεί. Πρέπει να φύγει, να πάψει να αποτελεί χώρο αγώνα και ζωής να είναι σημείο αναφοράς για τους αγώνες του αύριο.

Η προσπάθεια αυτή, σε μια αμφίδρομη σχέση με την συνολικότερη υποχώρηση του λαϊκού κινήματος έχει δώσει τους καρπούς της. Στο παγκόσμιο αντιδραστικό σκηνικό, με την κατάρρευση των -έστω και κατ' επίφαση μόνο- σοσιαλιστικών χωρών, δόθηκε το έναυσμα για τη γενίκευση της επίθεσης ενάντια στους λαούς της γης. Η μεταβατική φάση που διανύουμε μόνο επικίνδυνες εξελίξεις επιφυλάσσει. Αντί για έναν αγγελικό κόσμο ειρήνης, ασφάλειας που υπόσχονταν οι ιμπεριαλιστές, αντί για το τέλος των ιδεολογιών, βλέπουμε πολέμους, σφαγές, πείνα, εξαθλίωση, αρρώστιες, εθνικιστικά μίση, ρατσισμό και μισαλλοδοξία.

Η πυριτιδαποθήκη της Ευρώπης, τα Βαλκάνια, έχουν γίνει το θέατρο του αιματοβαμμένου ξαναμοιράσματος των αγορών. Τα φαντάσματα του εθνικισμού και του σοβινισμού, παρά τις απάτες για "ολοκληρώσεις και "ενοποιήσεις'" ξεθάβονται από τα ιμπεριαλιστικά συμφέροντα για να κρύψουν τη χάραξη των σφαιρών επιρροής με το αίμα των λαών, καθώς και για να δικαιολογήσουν τα αδιέξοδα του συστήματος. Κι οι ντόπιοι τοποτηρητές τους, πρόθυμα προσφέρουν τους λαούς τους στα κανόνια με την ελπίδα να περισσέψουν κάποια ψίχουλα και γι' αυτούς.

Και την ίδια στιγμή, εξαπολύουν τη λαίλαπα της λιτότητας, της ανέχειας και της ανεργίας. Με παγωμένους μισθούς και προσλήψεις, με την ανεργία ν' αυξάνεται σε διψήφιο νούμερο, την ελαστικοποίηση των σχέσεων εργασίας. Η επίθεση του συστήματος ποδοπατεί κάθε έννοια δικαιώματος.

Για τη νεολαία, για μια ακόμη φορά, αμφισβητείται το δικαίωμα στην μόρφωση και στην δουλειά. Αξιολογήσεις, εξετάσεις, πολλαπλά συγγράμματα από τη βασική εκπαίδευση ακόμα, την κατάργηση των υπολειμμάτων των δωρεάν παροχών. Εθνικό Απολυτήριο, Ενιαία Ανώτατη Εκπαίδευση, όλα αυτά στοχεύουν σ' ένα σκοπό. Αποθάρρυνση της νεολαίας, απόρριψή της από την εκπαιδευτική διαδικασία. Με ένα μπαράζ νόμων, ρυθμίσεων, Προεδρικών Διαταγμάτων και υπουργικών αποφάσεων, πρέπει να πειστεί η νεολαία ότι δεν πρέπει, δε χρειάζεται να σπουδάζει. Να πειστεί να στραφεί στην Τεχνική Εκπαίδευση και στα ΙΕΚ για να είναι ευκολότερο θύμα στην αγορά εργασίας. Ετσι κι αλλιώς, οι επιλογές είναι τρεις: ανεργία, υποαπασχόληση, ετεροαπασχόληση. Ελεύθερα και δημοκρατικά!

Μέσα σ' αυτά τα αδιέξοδα, όταν λαός και νεολαία προσπαθούν να βρουν και ν' ανιχνεύσουν το δρόμο του αγώνα, ο κατασταλτικός μηχανισμός διαπνεόμενος πια απ' το πνεύμα της Ευρώπης (Σένγκεν) και εκσυγχρονισμένος σε πολυδύναμες μονάδες, με βοηθό την αναβαθμισμένη -στα πλαίσια της αποκέντρωσης- Δημοτική Αστυνομία, θα αναλάβει να τους πείσει για τα οράματα του 2000 "δια ροπάλου".

Κι ενώ ολόκληρος ο λαός, εργαζόμενοι και νεολαία, νιώθουν στο πετσί τους τις συνέπειες της κρίσης, κάποιοι προσπαθούν να μας πείσουν ότι τα οράματα και οι αγώνες του Πολυτεχνείου έσβησαν μπροστά στην "Ευρωπαϊκή Ολοκλήρωση" και την οικονομία της αγοράς ή ότι η δικαίωσή τους περνάει μέσα απ' την αναζήτηση εθνικής στρατηγικής για την ανάπτυξη και τον εκσυγχρονισμό της ελληνικής κοινωνίας. Μ' άλλα λόγια, τη συναίνεση στην αντιδραστική πολιτική της άρχουσας τάξης.

Οι αγώνες, όμως, των εργαζομένων ενάντια στην πολιτική της εξάρτησης, της λιτότητας και των απολύσεων, η πάλη της νεολαίας ενάντια στην πολιτική των ταξικών φραγμών και της ανεργίας, αποτελούν τις πιο ταιριαστές εκδηλώσεις γιορτασμού της επετείου. Γιατί όταν οι ιμπεριαλιστές σφάζουν τους λαούς στις γειτονικές χώρες και σχεδιάζουν την επέκταση του πολέμου, όταν επιβάλλουν την εξαθλίωση σε χώρες όπως η Ελλάδα, τα αντιιμπεριαλιστικά συνθήματα του Νοέμβρη μπορούν και πρέπει να δώσουν τον τόνο στην πάλη του λαού για ανεξαρτησία, για ειρήνη και αλληλεγγύη των λαών. Οταν η φασιστικοποίηση της δημόσιας ζωής εντείνεται, τα αντιφασιστικά συνθήματα του Πολυτεχνείου μπορούν και πρέπει να συσπειρώσουν τους αγωνιζόμενους εργάτες και νεολαίους για την υπεράσπιση των δημοκρατικών κατακτήσεων του λαϊκού κινήματος.

Οταν τα αδιέξοδα της ταξικής πολιτικής της υποτέλειας προσπαθιέται να φορτωθούν στις πλάτες της εργατικής τάξης, τα επαναστατικά συνθήματα της εξέγερσης πρέπει να φωτίσουν το δρόμο για το μέλλον. Γιατί διέξοδος από την κρίση δεν υπάρχει για το λαό, εκτός απ' την ανατροπή αυτού του σάπιου συστήματος και την οικοδόμηση μιας πραγματικά ελεύθερης και ανεξάρτητης Ελλάδας, όπου οι εργαζόμενοι θα είναι κυρίαρχοι.

Γιατί μόνη διέξοδος για το λαό είναι να ξανασηκώσει τις σημαίες του Νοέμβρη και να βαδίσει στο δρόμο της πάλης. Πάλη που θα ξεκινάει από την υπεράσπιση των κατακτήσεων που σήμερα αμφισβητούνται, θα περνάει από την ανασυγκρότηση του αριστερού προοδευτικού κινήματος και θα συνεχίζεται με την πάλη για ανεξάρτητη λαοκρατική Ελλάδα.

Η καλύτερη και πιο ουσιαστική εκδήλωση μνήμης και τιμής για τη μεγαλειώδη λαϊκή εξέγερση του Νοέμβρη είναι οι εργαζόμενοι να υλοποιούν μέσα από κάθε αγώνα, μικρό ή μεγάλο, το σύνθημα: "Ο ΛΑΟΣ ΔΕΝ ΞΕΧΝΑ, ΟΡΓΑΝΩΝΕΤΑΙ, ΝΙΚΑ".

ΠΩΣ ΦΘΑΣΑΜΕ ΣΤΗΝ ΕΞΕΓΕΡΣΗ

Απ' τον Απρίλη. του ’67 στο Νοέμβρη του ’73

21/4/67: Με στρατιωτικό πραξικόπημα οι Αμερικανοί επιβάλλουν τη χούντα των συνταγματαρχών. Φυλακές και εξορίες γεμίζουν και καταργούνται πολιτικές και συνδικαλιστικές ελευθερίες.

1967-1971: Η τρομοκρατία και η αστυνομοκρατία καταστέλλουν κάθε αντίσταση, παράνομες προκηρύξεις και Τύπος συντηρούν τη φλόγα των αγώνων. Αυθόρμητες αντιδικτατορικές συγκεντρώσεις στις κηδείες του Γ. Παπανδρέου και του Γ. Σεφέρη. Οι βομβιστικές επιθέσεις και τα σαμποτάζ αποτελούν σχεδόν καθημερινότητα.

1972: Οι φοιτητές ζητούν την απομάκρυνση των διορισμένων διοικήσεων των συλλόγων και την διεξαγωγή ελεύθερων φοιτητικών εκλογών.

21/4/72: Η πρώτη ανοιχτή αντιδικτατορική διαδήλωση φοιτητών στα Προπύλαια.

Φθινόπωρο '72: Οι φοιτητικές κινητοποιήσεις, που συχνά αντιμετωπίζουν το μηχανισμό καταστολής της χούντας, επεκτείνονται στα περιφερειακά Πανεπιστήμια. Οι χουντικές εκλογές με την συμμετοχή και της Α/ΕΦΕΕ και του ”Ρήγα Φεραίου” καταλήγουν σε φιάσκο.

Οι πρώτες εργατικές οικονομικά αιτήματα.

1973: Η χούντα διακόπτει τις αναβολές στράτευσης για φοιτητές που συμμετέχουν στις κινητοποιήσεις. Με αιχμή το ζήτημα αυτό, καθώς και το αίτημα ελεύθερων εκλογών, οι κινητοποιήσεις κλιμακώνονται. Πρώτη κατάληψη της Νομικής. 4.000 φοιτητές καταλαμβάνουν τη Νομική, ενώ χιλιάδες κόσμος συμπαραστέκεται ενάντια στην αστυνομική τρομοκρατία και τους τραμπουκισμούς της ΕΚΟΦ. Η Συντονιστική Επιτροπή που καθοδηγείται από αστούς και ρεφορμιστές μεθοδεύει πραξικοπηματικά την αποχώρηση και το κλείσιμο της κατάληψης ενάντια στις διαθέσεις του κόσμου. Η. κατάληψη λήγει με μαχητική διαδήλωση 30.000 λαού στους δρόμους της Αθήνας. Η αντιπαράθεση του λαού με την χούντα παίρνει διαστάσεις ενώ το περιεχόμενο βαθαίνει καθώς κυριαρχεί ο αντιφασισμός-αντιιμπεριαλισμός. Αγροτικές κινητοποιήσεις ενάντια στις απαλλοτριώσεις και εργατικές απεργίες κλονίζουν το καθεστώς.

Καλοκαίρι '73: Οι Αμερικανοί προωθούν την "πολιτικοποίηση" της χούντας. Πρωθυπουργός ορίζεται ο Μαρκεζίνης και εξαγγέλλονται εκλογές για κοινοβούλιο. Καταργείται η Μοναρχία με δημοψήφισμα-οπερέτα. Αστοί πολιτικοί αλλά και τα δύο "Κ"ΚΕ βλέπουν διέξοδο προς τη Δημοκρατία!

Φθινόπωρο '73: Οι αγωνιστικές κινητοποιήσεις έχουν σαφή αντιιμπεριαλιστικό χαρακτήρα. Το σύνθημα που κυριαρχεί είναι: ΕΞΩ ΟΙ ΑΜΕΡΙΚΑΝΟΙ.

Νοέμβρης '73: Ο υπουργός Παιδείας υπόσχεται λύσεις για τα φοιτητικά ζητήματα. Οι φοιτητές απορρίπτουν τον ελιγμό και επιμένουν στην κατάργηση του κατασταλτικού νομοθετικού οπλοστασίου της χούντας και στη διεξαγωγή των φοιτητικών εκλογών με εκλεγμένες, και όχι διορισμένες, εφορευτικές επιτροπές. Στις 4/11, ενώ οι αστοί πολιτικοί συσκέπτονται για την λύση Καραμανλή, ο λαός -με την ευκαιρία του μνημόσυνου του Παπανδρέου- δίνει το πρώτο χτύπημα στην "φιλελευθεροποίηση". Με συνθήματα "ΚΑΤΩ Η ΧΟΥΝΤΑ” ”ΕΞΩ ΟΙ ΑΜΕΡΙΚΑΝΟΙ", χιλιάδες διαδηλωτές συγκρούονται με την αστυνομία. Το Πολυτεχνείο -λόγω της θέσης του- αποτελεί πλέον το κέντρο των εκδηλώσεων.

14/11: Συνελεύσεις σε όλες τις σχολές με θέμα τις φοιτητικές εκλογές. Στη Νομική ακούγεται ότι η αστυνομία προκαλεί στο ΕΜΠ. Συγκροτείται διαδήλωση από 1.500 φοιτητές παρά την αντίθεση και αποχή της Αντι-ΕΦΕΕ ("Κ"ΝΕ). Οι διαδηλωτές συγκρούονται με την αστυνομία και καταδιωκόμενοι ενώνονται με τους φοιτητές που είναι συγκεντρωμένοι στο προαύλιο του ΕΜΠ. Η επίθεση της αστυνομίας συσπειρώνει τους φοιτητές που καλούν τον κόσμο να ενωθεί μαζί τους.

Ενώ γίνονται συμπλοκές, οι Συνελεύσεις του Πολυτεχνείου αποφασίζουν απεργία και ενώνονται με τους υπόλοιπους. Η Α/ΕΦΕΕ προσπαθεί να διαλύσει τη συγκέντρωση, ενώ τα στελέχη του Ρήγα πείθουν τους Μηχανολόγους να αποχωρήσουν. Το επιχείρημα και των δύο: "Η συγκέντρωση είναι ανεύθυνη και προκλητική για την αστυνομία και την κυβέρνηση"! Η στάση της επαναστατικής αριστεράς και του ίδιου του κόσμου σταθεροποιεί τη συγκέντρωση.

Ορίζεται επιτροπή για την οργάνωση της κατάληψης ενώ Α/ΕΦΕΕ και Ρήγας αποχωρούν. Συσκέπτονται στο Σύλλογο Στερεοελλαδιτών όπου τίθεται ζήτημα να καταγγελθεί η κατάληψη.

9.00 μμ: 30.000 φοιτητές και πολίτες διαδηλώνουν με συνθήματα: "ΑΠΟΨΕ ΠΕΘΑΙΝΕΙ Ο ΦΑΣΙΣΜΟΣ", "ΨΩΜΙ ΠΑΙΔΕΙΑ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ”, "ΕΡΓΑΤΕΣ - ΑΓΡΟΤΕΣ - ΦΟΙΤΗΤΕΣ", ”ΕΞΩ ΟΙ ΑΜΕΡΙΚΑΝΟΙ ΚΑΙ ΤΟ ΝΑΤΟ", "ΚΑΤΩ Η ΧΟΥΝΤΑ", "ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΛΑΕ".

11:00 μμ: Συγκροτείται η Εργατική Συνέλευση με την αντίθεση Α/ΕΦΕΕ και Ρήγα. (”Αν θέλετε να κάνετε κατάληψη να πάτε στην Εργατική Εστία") που προσπαθούν να την διαλύσουν και ζητούν να μην προβάλλονται εργατικά αιτήματα. Ξεκινά ο Ραδιοφωνικός Σταθμός. Η εκπομπή αναστατώνει την Αθήνα και μέσω τηλεφώνων μεταδίδεται στο εξωτερικό:

"Προσοχή! Προσοχή! Εδώ Πολυτεχνείο! Εδώ Πολυτεχνείο! Σας μιλούν οι ελεύθεροι αγωνιζόμενοι φοιτητές, οι ελεύθεροι αγωνιζόμενοι Ελληνες...”

15/11: 5:30 το πρωί, αρχίζουν να φωνάζονται τα πρώτα συνθήματα. Το κτίριο είναι αποκλεισμένο απ' την αστυνομία. Το σύνθημα "ΛΑΕ ΣΠΑΣΕ ΤΟΝ ΚΛΟΙΟ" δονεί χιλιάδες κόσμου που υποχρεώνουν την αστυνομία ν' αποσυρθεί. Νέοι, γέροι, άντρες, γυναίκες πλησιάζουν και ενισχύουν τους εγκλείστους. Δίνουν στους εράνους ό,τι έχουν. Ανθρωποι του λαού με γεμάτες τσάντες προσπαθούν να πλησιάσουν στον περίβολο. Μαθητές και μαθήτριες με τα βιβλία στο χέρι μπαίνουν στο Πολυτεχνείο.

Η Εργατική Συνέλευση βγάζει την πρώτη της διακήρυξη και βγαίνει σε διαδήλωση στην Πατησίων. Χιλιάδες προκηρύξεις μοιράζονται στους περαστικούς και μεταφέρονται στις γειτονιές της Αθήνας. Στόματα, προκηρύξεις, πομποί καλούν σε "ΓΕΝΙΚΗ ΑΠΕΡΓΙΑ" και "ΓΕΝΙΚΗ ΕΞΕΓΕΡΣΗ". Οι αγωνιστικές εκδηλώσεις εξαπλώνονται σ' ολόκληρη την Ελλάδα. "... ΑΠΟΨΕ ΓΙΝΕΤΑΙ ΔΗΜΟΨΗΦΙΣΜΑ ΣΤΟΥΣ ΔΡΟΜΟΥΣ...".

16/11: Στις ολονύκτιες συνελεύσεις δίνεται η μάχη για το χαρακτήρα της κατάληψης. Το πρωί οι μαθητές κατεβαίνουν σε αποχή. Η Μαθητική Συνέλευση καλεί σε γενική απεργία και απορρίπτει πρόταση για περιορισμό των αιτημάτων της σε μαθητικά ζητήματα. Οικοδόμοι και αγρότες συμμετέχουν οργανωμένα στην κατάληψη. Οι δρόμοι σε ακτίνα 500 μέτρων είναι γεμάτοι κόσμο. Το απόγευμα, οι συγκρούσεις αρχίζουν να εξαπλώνονται. Απ' άκρη σ' άκρη της Αθήνας διαδηλώσεις συγκροτούνται και επιτίθενται στις αστυνομικές δυνάμεις. Νομαρχίες και Υπουργεία γίνονται "στόχοι επιθέσεων από τους οργισμένους διαδηλωτές. Δακρυγόνα και πυροβολισμοί δημιουργούν αληθινή κόλαση. Οι νεκροί και οι τραυματίες αρχίζουν να πολλαπλασιάζονται ανάμεσα στους άοπλους διαδηλωτές, που παρ' όλα αυτά δεν πτοούνται.

”Ολόκληρος ο ελληνικός λαός θ’ αγωνιστεί σήμερα για να πέσει η χούντα, για να θεμελιωθεί η ανεξάρτητη αληθινή ελληνική δημοκρατία. Κάτω η δικτατορία. Εξω οι Αμερικάνοι. Γενική απεργία... ” (Ρ.Σ. Πολυτεχνείου)

Αύρες και πάνοπλοι αστυνομικοί τρέπονται σε φυγή μπροστά στην οργή του λαού της Αθήνας. Η χούντα και τα αφεντικά της κλονίζονται. Η μόνη λύση είναι ο στρατός, πια!

17/11: Τα μεσάνυχτα, τανκς σε φάλαγγες εμφανίζονται στους δρόμους. Το σύνθημα "ΦΑΝΤΑΡΟΙ ΜΑΖΙ ΜΕ ΤΟ ΛΑΟ" ακούγεται από παντού. Φαντάροι χαιρετούν τον κόσμο. Η αντίδραση των διοικητών τους άμεση: τους πυροβολούν.

”Εδώ Πολυτεχνείο! Εδώ Πολυτεχνείο! Ο αγώνας είναι παλλαϊκός. Ο λαός αγωνίζεται να γίνει κυρίαρχος στο σπίτι του, να εξουσιάζει τη χώρα του”.

Ο Ρ.Σ. του Πολυτεχνείου δε θ' ακουστεί πια. Στις 3 το πρωί τα φασιστικά τανκς μπήκανε στο Πολυτεχνείο πατώντας στα κορμιά των αγωνιστών. ΛΟΚ και αστυνομικοί εισβάλλουν στο κτίριο. Συλλήψεις, ξυλοδαρμοί και πυροβολισμοί ενάντια στο πλήθος των άοπλων νεολαίων και εργατών. Οι μάχες συνεχίζονται μέσα στα κτίρια. Οσοι διασπούν τον κλοιό καταφεύγουν στις γύρω πολυκατοικίες, όπου ο λαός της Αθήνας τους προσφέρει βοήθεια και άσυλο.

Οι πυροβολισμοί συνεχίζονται όλη τη νύχτα, καθώς ο στρατός προσπαθεί να ελέγξει το κέντρο της πόλης. Ξημερώνει Σάββατο. Οικοδόμοι και μαθητές συγκροτούν διαδηλώσεις. Στρατιωτικός νόμος ισχύει από τις 11:00 το πρωί. Οι διαδηλωτές συνεχίζουν να επιτίθενται στις αστυνομικές δυνάμεις σε δημόσια κτίρια (ΟΤΕ) και να στήνουν οδοφράγματα για ν' αντιμετωπίσουν τα τανκς. Οι τελευταίοι διαδηλωτές αποσύρονται μέχρι το μεσημέρι της Κυριακής. Η σιδερόφρακτη χούντα πέρασε.

Αλλά την επόμενη μέρα τίποτα δεν είναι ίδιο. Ο αγώνας του Πολυτεχνείου θα φωτίζει από δω και πέρα το δρόμο του λαού μας για αγώνα ενάντια στην σκλαβιά, την εξάρτηση και την καταπίεση.

ΤΑ ΚΑΤΟΠIΝΑ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΑ

Αν το "Κ"ΚΕ (όπως και το "Εσ.") υπονόμευσαν και εμπόδισαν την εξέγερση του Πολυτεχνείου, η εξέγερση ενέπνευσε το λαό μας στους αγώνες που ακολούθησαν, αποτέλεσε το σημείο αναφοράς, από τις πρώτες απεργίες της μεταπολίτευσης μέχρι τους αγώνες της νεολαίας στις μέρες μας. Ετσι, είναι φυσικό το ότι πολλοί προσπάθησαν να το καπηλευτούν, ισχυριζόμενοι ότι ήταν οι πρωτεργάτες, οι εμπνευστές κ.λπ. Ομως το πνεύμα της εξέγερσης είναι πάντα ενοχλητικό. Στα επόμενα χρόνια ξεκινά μια συνεχής εκστρατεία να συκοφαντήσουν την επέτειο και να σβήσουν από τη μνήμη του λαού τα οράματα και τον ηρωισμό του Νοέμβρη του '73.

Το Νοέμβρη του '74, ο Καραμανλής προκηρύσσει εκλογές για τις 17/11. Η πρόκληση αυτή πυροδοτεί διαμάχη ανάμεσα στην Οργανωτική Επιτροπή που εκφράζει τις αποφάσεις Γενικών Συνελεύσεων της 7ης Νοέμβρη για εκδηλώσεις στις 15/11 και όχι στις 25/11 που θέλουν τα εκλεγόμενα από τους ρεφορμιστές Διοικητικά Συμβούλια. Τίποτα δεν πρέπει να αναστατώσει την ομαλότητα παραμονές των εκλογών. Στις 15/11 γίνεται η συγκέντρωση της Οργανωτικής Επιτροπής με συνθήματα "ΤΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΖΕΙ", "Ο ΛΑΟΣ ΔΕΝ ΞΕΧΝΑ, ΟΡΓΑΝΩΝΕΤΑΙ, ΝΙΚΑ" και κυρίαρχο το ”ΕΑΜ, ΕΛΑΣ, ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ". Παρά την αντίθεση, υπονόμευση και συκοφάντηση της εκδήλωσης από τα δυο "Κ"ΚΕ και την αστυνομοκρατία, 50.000 κόσμου, διαδηλώνουν απ' το Πολυτεχνείο στο Σκοπευτήριο της Καισαριανής. Στις 24 του Νοέμβρη γίνεται η συγκέντρωση που προγραμμάτισαν τα 20 ΔΣ. Συμμετέχουν 100.000 λαού με κατάληξη την Αμερικάνικη Πρεσβεία.

1975: Το εργοστασιακό κίνημα βρίσκεται σε άνοδο και μεγάλες απεργίες σε εξέλιξη. Κεντρικό σύνθημα των απεργών είναι το ”ΤΟ ΔΡΟΜΟ ΔΕΙΧΝΕΙ Ο ΝΟΕΜΒΡΗΣ”. Με ευθύνη της ΕΦΕΕ, το Πολυτεχνείο από προπύργιο του αγώνα το 1973, μετατρέπεται σε βήμα (απαγορευμένο για τους απεργούς) όπου οι κοινοβουλευτικοί εκπρόσωποι επιδίδονται σε κηρύγματα ομοψυχίας και κοινοβουλευτικής ”ανάστασης και ευτυχίας”!

Οι απεργοί εργάτες συναντούν τις κλειδωμένες πόρτες του Πολυτεχνείου. Πρέπει ”επιτέλους” να πάψουν οι εργαζόμενοι να έχουν αναφορά σ’ αυτό το χώρο. Αλλωστε, μόλις τον Ιούλη ο Φλωράκης είχε επικροτήσει ανάλογη κίνηση από την ΠΚΣ και την ”Κ”ΝΕ όταν οι οικοδόμοι στην πανελλαδική τους απεργία ήρθαν αντιμέτωποι με τα όπλα και τα γκλομπ των φρουρών της κοινοβουλευτικής ”δημοκρατίας" και της κυβέρνησής της.

1976: Η κυβέρνηση απαγορεύει την πορεία στην Πρεσβεία. Η ΕΦΕΕ αποφασίζει η πορεία να πάει "λίγο πιο κάτω", στο Σύνταγμα. Βουλευτές της ΝΔ χαρακτηρίζουν σφάλμα τη μη συμμετοχή της ΟΝΝΕΔ. Οι μνήμες του αγώνα πρέπει να σβηστούν οπωσδήποτε και όσο γίνεται πιο γρήγορα.

1977: Πάλι προεκλογική περίοδος. Η ΕΦΕΕ αναβάλλει -φυσικά- τον εορτασμό για τις 27/11. Στις 17 του Νοέμβρη, εξωκοινοβουλευτικές οργανώσεις επιχειρούν συγκέντρωση στο Πολυτεχνείο. Τα ΜΑΤ επιτίθενται, με αποτέλεσμα πολλούς τραυματίες.

Στις 27/11, σε μια επίδειξη "μαχητικότητας", η ΕΦΕΕ δεν προχωρά στην πορεία λόγω ισχυρών αστυνομικών δυνάμεων και διαβεβαιώνει τον κόσμο ότι θα "διαμαρτυρηθεί εντονότατα" για τα αστυνομικά μέτρα. Με συνθήματα "ΠΟΥΛΗΜΕΝΗ ΕΦΕΕ" "ΠΟΡΕΙΑ ΣΤΗΝ ΠΡΕΣΒΕΙΑ" ο κόσμος ξεκινά τεράστια διαδήλωση, που δέχεται επίθεση από κρανοφόρους και αύρες. ΕΦΕΕ και αστυνομία, από κοινού χτυπούν την πορεία και σπιλώνουν την επέτειο. Η επίσημη ιστορία πάντως καταγράφει: "Μόνο συγκέντρωση".

1978: Επισημοποίηση του εορτασμού. Βουλευτές και ΟΝΝΕΔ συμμετέχουν και υπογραμμίζουν την αποδοχή της επετείου από την κυβέρνηση και την αντιπολίτευση σαν Εθνική Γιορτή. Η συμμετοχή του κόσμου πέφτει κατακόρυφα.

1979: Χρονιά φοιτητικών κινητοποιήσεων. Μέλη της "Κ"ΝΕ επιδίδονται σε όργιο τραμπουκισμών ενάντια σε αγωνιστές της Αριστεράς. Η ΟΝΝΕΔ καταθέτει στεφάνι με σύνθημα "ΟΥΤΕ ΦΑΣΙΣΜΟΣ ΟΥΤΕ ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΜΟΣ". Η περιφρούρηση της "Κ"ΝΕ τούς προστατεύει από τον κόσμο που κινείται να τους διώξει. Τα μπλοκ του "Κ"ΚΕ και της "Κ"ΝΕ ξυλοκοπούν τους διαδηλωτές αδιάκριτα (ακόμα και τα ίδια τους τα μέλη). Τα ΜΑΤ παρακολουθούν αμέτοχα.

Τα συνθήματα που ακούγονται είναι απ' τη μια 'ΆΛΛΑΓΗ ΔΕ ΓΙΝΕΤΑΙ ΧΩΡΙΣ ΤΟ ΚΚΕ" και "ΠΑΣΟΚ ΣΤΗΝ ΕΞΟΥΣΙΑ" ενώ απ' την άλλη "ΤΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΔΕΝ ΗΤΑΝΕ ΓΙΟΡΤΗ, ΗΤΑΝΕ ΕΞΕΓΕΡΣΗ ΚΑΙ ΠΑΛΗ ΤΑΞΙΚΗ".

1980: Τα γεγονότα αυτής της επετείου έχουν ιδιαίτερη σημασία και για να κατανοηθούν πρέπει να ενταχθούν στο γενικότερο πολιτικό σκηνικό. Η ΝΔ, απ' το '74 ως το'80, οικοδομεί τα μεταχουντικό αστικό κράτος, στηριζόμενη πάντα στους αμερικανούς και ευρωπαίους ιμπεριαλιστές. Η άνοδος του διεκδικητικού κινήματος έχει ν' αντιμετωπίσει το φασιστικό κράτος της Δεξιάς, που με μια σειρά αντεργατικούς νόμους και το σύνολο των μηχανισμών, κρατικών και παρακρατικών, προσπαθεί να καταστείλει τις λαϊκές κινητοποιήσεις.

Το ΠΑΣΟΚ και τα δυο ψευτοΚΚΕ, σέρνονται στο ήπιο πολιτικό κλίμα, πλασάρουν στο λαό το ψευτοδίλημμα ”Δεξιά ή Αλλαγή”. Περιμένουν τη Δεξιά να πέσει από την εξουσία σαν ώριμο φρούτο. Σαμποτάρουν κάθε κινητοποίηση, ενώ η λύση των λαϊκών προβλημάτων παραπέμπεται στην ”Αλλαγή" που θα φέρουν οι κάλπες του '81.

Η Δεξιά όμως δεν είναι έτοιμη ν' αποχωρήσει απ' την εξουσία. Και η επέτειος του Πολυτεχνείου, 6 χρόνια "καρφί στα μάτι” προσφέρεται για μια επίδειξη δύναμης. Και εξαπέλυσε το σιδερόφραχτο κατασταλτικό μηχανισμό απέναντι σε μια εκδήλωση που δεν έλεγε να εκφυλιστεί σε ανώδυνο μνημόσυνο, που επέμενε κάθε χρόνο να παίρνει αγωνιστικό χαρακτήρα.

Οσο για τους μελλοντικούς κυβερνήτες του ΠΑΣΟΚ και τους επίδοξους συνεταίρους τους του ”Κ”ΚΕ, αφού αλλάξανε τ' όνομα στα πανηγύρια και τα βαφτίσανε αγώνες, άλλο που δεν θέλανε. Ο δρόμος προς την εξουσία θα ήταν πιο εύκολος, αν αυτό το λαϊκό κίνημα που επέμενε να ζητάει, να απαιτεί, να διεκδικεί έλειπε από την μέση.

Δυο μέρες πριν την πορεία, η προκήρυξη της ΕΦΕΕ πλειοδοτεί σε αντιιμπεριαλισμό και αντικυβερνητισμό και μοιράζεται κατά χιλιάδες από μέλη του ΠΑΣΟΚ και του "Κ"ΚΕ. Η προκήρυξη διαβεβαιώνει πως οι όροι και οι συνθήκες επιτρέπουν την πορεία στην Πρεσβεία, καθώς και ότι η "λαϊκή ενότητα και οργανωμένη πάλη είναι ασύγκριτα πιο ισχυρή από τους μηχανισμούς της Δεξιάς”!

14/11 ώρα 2μμ: Ο αστυνομικός Διευθυντής συμβουλεύει την ΕΦΕΕ να ξανασκεφτεί την απόφασή της για τον προορισμό της πορείας και διαβεβαιώνει ότι δεν υπάρχει επίσημη απαγόρευση.

Το απόγευμα η ΕΦΕΕ συναντά τον υπ. Δημόσιας Τάξης, Δαβάκη. Λίγο πριν τα μεσάνυχτα, το ΚΣ ανακοινώνει μπροστά σε 200 φοιτητές σε αίθουσα του Πολυτεχνείου ότι έλαβε έγγραφο που "για λόγους δημόσιας τάξεως" επιτρέπει προορισμός της πορείας να είναι η Βουλή.

Νεολαία ΠΑΣΟΚ και "Κ"ΝΕ αναιρούν την αρχική τους πρόταση. Η μειοψηφία (ΑΑΣΠΕ, ΠΠΣΠ, "Κ"ΚΕ εσ, Β' Πανελλαδική) την υπερασπίζουν. Η μεγάλη πορεία ξεκινά απ' τα Χαυτεία με αγωνιστικά συνθήματα "ΤΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΔΕΝ ΗΤΑΝΕ ΓΙΟΡΤΗ, ΗΤΑΝΕ ΕΞΕΓΕΡΣΗ ΚΑΙ ΠΑΛΗ ΛΑΪΚΗ", "ΟΛΟΙ ΠΟΡΕΙΑ ΣΤΗΝ ΠΡΕΣΒΕΙΑ”, ”Μ’ ΑΓΩΝΕΣ ΚΑΤΑΚΤΑΜΕ ΤΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΜΑΣ”, απέναντι στο προεκλογικό κλίμα που θέλουν να επιβάλλουν ΠΑΣΟΚ και ”Κ”ΚΕ (”ΚΚΕ-ΑΛΛΑΓΗ-ΔΕΤΕΥΡΗ ΚΑΤΑΝΟΜΗ”, ”ΠΑΣΟΚ-ΛΑΟΣ ΣΤΗΝ ΕΞΟΥΣΙΑ”).

Στο ύψος της Λεωφ. Αμαλίας και Βασ. Σοφίας, οι χιλιάδες διαδηλωτές έρχονται αντιμέτωποι με κρανοφόρους, αύρες και κλούβες. Το όργιο της βίας και της καταστολής ξεκινά, ενώ οι ”δημοκρατικές δυνάμεις” συνεχίζουν τον προεκλογικό χαβά τους. Δύο νεκροί -Ιάκωβος Κουμής και Σταματίνα Κανελλοπούλου- και εκατοντάδες τραυματίες από τα ρόπαλα και τις σφαίρες της Δεξιάς.

Στις επόμενες μέρες ΠΑΣΟΚ και ”Κ”ΚΕ δικαιώνουν τη δολοφονική επίθεση. Η ευθύνη -φυσικά- ρίχνεται στους γνωστούς «προβοκάτορες» που θέλουν να χαλάσουν το πολιτισμένο σκηνικό των εκλογικών εναλλαγών, που τότε μόλις είχε αρχίσει να στήνεται.

Αυτοί που λίγες ώρες νωρίτερα εκτιμούσαν πως ”υπήρχαν δυνατότητες για πορεία στην Πρεσβεία”, τώρα έγραφαν:

”Οι αντιδραστικοί μηχανισμοί επεξεργάστηκαν προβοκατόρικο σχέδιο με στόχο τη δυσφήμιση του λαϊκού κινήματος...

Σ’ αυτή την κατεύθυνση, με άμεση καθοδηγητική συμμετοχή φασιστικών μηχανισμών και πραχτόρων μυστικών υπηρεσιών χρησιμοποίησαν τα λεγόμενα αναρχοαυτόνομα και άλλα ανεύθυνα στοιχεία”. (Ανακοίνωση της ΚΕ του «Κ»ΚΕ, 8/11/80)

Αυτοί που πολέμησαν και υπονόμευσαν το Νοέμβρη του ’73, που επικρότησαν τους δολοφόνους του Κουμή και της Κανελλοπούλου, σήμερα εμφανίζονται οι συνεχιστές των αγώνων του Πολυτεχνείου και καταθέτουν στεφάνια στη μνήμη των αγωνιστών του.

1985: Πέντε χρόνια διακυβέρνησης του ΠΑΣΟΚ. Το χτύπημα των οικονομικών και δημοκρατικών δικαιωμάτων του λαού σε μια ολομέτωπη επίθεση έχει αρχίσει. Υποτίμηση του νομίσματος, απαγόρευση των απεργιών. Η κυβέρνηση χρειαζόταν ένα όργιο βίας, ένα νεκρό 15χρονο για να τρομοκρατήσει το λαό και να παγώσει τις αντιδράσεις του. Η προκλητική παρουσία των ΜΑΤ και ΜΕΑ στην πορεία προμήνυε το τι θα ακολουθούσε. Η άνανδρη, πισώπλατη, εν ψυχρώ δολοφονία του Μιχάλη Καλτεζά ήταν η κατάληξη.

Ο ηθικός αυτουργός, η κυβέρνηση, προσπάθησε να αποσείσει τις ευθύνες της, με τη βοήθεια των αιωνίως προβοκατορολογούντων και κινδυνολογούντων ρεφορμιστών και να αποσπάσει τη συναίνεση του λαού για παρόμοιες δολοφονίες.

Βιβλιογραφία

Αυτόνομη Πρωτοβουλία Πολιτών, «Νοέμβρης 1973: Ο αγώνας συνεχίζεται...», Αθήνα 1983

Περιοδικό «ΛΑΪΚΟΣ ΔΡΟΜΟΣ», Νοέμβρης 1973

ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΜΑΡΞΙΣΤΩΝ ΛΕΝΙΝΙΣΤΩΝ ΕΛΛΑΔΑΣ, Προκήρυξη Δεκέμβρη 1973, Εκδόσεις Λαϊκός Δρόμος, Φλεβάρης 1974

ΣΠΟΥΔΑΖΟΥΣΑ ΚΚΕ(μ-λ), «Το Πολυτεχνείο δεν ήτανε γιορτή...», Νοέμβρης 1986

Κ. Κονοφάγου, «Η εξέγερση του Πολυτεχνείου», Αθήνα 1982

ΠΑΝΣΠΟΥΔΑΣΤΙΚΗ Νο 8, Γενάρης-Φλεβάρης 1974

Γ. Γιάνναρη, «Φοιτητικά Κινήματα και ελληνική παιδεία», Τόμος Β’, εκδόσεις Ποντίκι 1993

Σ. Λυγερού, «Φοιτητικό κίνημα και ταξική πάλη στην Ελλάδα», Εκδοτική Ομάδα Εργασία 1978

Χ. Λάζος, «Ελληνικό φοιτητικό κίνημα 1821-1973», εκδόσεις Γνώση 1987

Μ. Παπάζογλου, «Φοιτητικό κίνημα και δικτατορία», εκδόσεις επικαιρότητα 1983

«Σήμερα πεθαίνει ο φασισμός-Πολυτεχνείο: Από την κατάληψη στην εισβολή», εκδόσεις Ερμείας 1974