Δημοσιεύτηκε στην Προλεταριακή Σημαία, φυλ. 905, στις 13/11/2021
Η μάχη του Κιλκίς έγινε αφού έφυγαν οι Γερμανοί από τη χώρα, στις 4/11/1944, ανάμεσα στον ΕΛΑΣ και τις ένοπλες συμμορίες των συνεργατών των Ναζί στη βόρεια Ελλάδα. Ήταν μια από τις πιο σκληρές μάχες που έδωσε ο ΕΛΑΣ, συντρίβοντας τους ταγματασφαλίτες και άλλους δοσίλογους, απελευθερώνοντας ταυτόχρονα και την πόλη του Κιλκίς.
Ίδρυση και δράση των Ταγμάτων
Τα Τάγματα Ασφαλείας (Τάγματα Ευζώνων επίσημα) ιδρύθηκαν το 1943 από την κατοχική κυβέρνηση του Ιωάννη Ράλλη όταν άρχισε να γίνεται ορατό το ενδεχόμενο της ήττας της Γερμανίας στο ρωσικό μέτωπο και της επικράτησης του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ στην Ελλάδα. Τα υπάρχοντα σώματα ασφαλείας αποδείχθηκαν ανίκανα να αντιμετωπίσουν τη δράση του ΕΑΜ και τους ΕΛΑΣίτες μαχητές. Η κατοχική κυβέρνηση, επειδή αρχικά η εθελοντική προσφορά ήταν ελάχιστη, για να επισπεύσει τις διαδικασίες, απέλυσε πολλούς χωροφύλακες ώστε να αναγκαστούν να ενταχθούν στα Τάγματα.
Τα Τάγματα Ασφαλείας είχαν τη στήριξη του αστικού κόσμου, της εκκλησίας ακόμα και του ΕΔΕΣ που πολλά μέλη του τα στελέχωσαν. Ο αρχιεπίσκοπος Χρύσανθος και ο στρατηγός Παπάγος κινήθηκαν δραστήρια σε κύκλους βασιλοφρόνων αξιωματικών, ιδρύοντας την οργάνωση «Στρατιωτική Ιεραρχία» που συνέβαλε στην επάνδρωση των Ταγμάτων. Ο Θαν. Χατζής αναφέρει ότι ακόμα και ο Γεώργιος Παπανδρέου εντάχθηκε σ’ αυτή την κίνηση χωρίς όμως να αποκαλυφθεί.
Ούτε όμως και οι Άγγλοι είχαν ιδιαίτερες διαφωνίες με την ύπαρξη των αντικομμουνιστικών Ταγμάτων αφού τους βόλευε στην μελλοντική αντιπαράθεσή τους με το ΕΑΜ για την εξουσία. Μάλιστα ο νεοζηλανδός λοχίας Ντον Στοτ, (πράκτορας των Βρετανών), συνέβαλλε τα μέγιστα στην επαφή μεταξύ των εθνικιστικών οργανώσεων (μέρος του ΕΔΕΣ, ΡΑΝ, ΕΔ, Χ, κλπ) με την κατοχική κυβέρνηση ώστε να δημιουργηθεί το αντίπαλο δέος για το ΕΑΜ και τον ΕΛΑΣ. Το Νοέμβρη του 1943 «συναντήθηκε μυστικά με τον αρχηγό της γερμανικής Μυστικής Αστυνομίας του Στρατού στην Αθήνα για να συζητήσει μαζί του τη δυνατότητα συντονισμένης δράσης εναντίον των Ρώσων» (Mazower). Οι Άγγλοι βέβαια δεν παραδέχτηκαν ποτέ ότι ο Στοτ έδρασε υπό τις εντολές τους. Υπάρχει όμως και η μαρτυρία του Βασίλη Ντερτιλή, ενός εκ των εμπνευστών και των βασικών ηγετών των Ταγμάτων, που αναφέρει ότι «οι Βρετανοί υποστήριζαν τα Τάγματα και οι καταγγελίες του Καΐρου ήταν στάχτη στα μάτια». (Mazower)
Η αντικομμουνιστική τους δράση επικεντρώθηκε αρχικά στη νότια Ελλάδα στο πλευρό των γερμανικών στρατευμάτων (γι’ αυτό και ο εξευτελιστικός τίτλος «γερμανοτσολιάδες») και συμμετείχαν σε πολλές μάχες ενάντια στον ΕΛΑΣ, σε μπλόκα όπως της Κοκκινιάς, της Καλογρέζας αλλά και σε μαζικές σφαγές όπως του Χορτιάτη, των Καλαβρύτων κ.α.
Το 1944 οι Άγγλοι απελευθέρωσαν πολλούς ταγματασφαλίτες, τους όπλισαν και τους αξιοποίησαν στη μάχη του Δεκέμβρη στην Αθήνα. Πολλοί από αυτούς πήραν μέρος στον Εμφύλιο ενάντια στον ΔΣΕ και αργότερα στελέχωσαν το μετεμφυλιακό καθεστώς.
Η μάχη του Κιλκίς
Μετά την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης στις 30/10/1944 οι Γερμανοί αποχωρούσαν οριστικά από την Ελλάδα, συνοδευόμενοι από όλες τις δυνάμεις των συνεργατών τους, δηλαδή τις ένοπλες φασιστικές συμμορίες που ρήμαξαν την περιοχή. Όλο το προηγούμενο διάστημα είχαν ως στόχο να καταπνίξουν την αντίσταση του ελληνικού λαού που συσπειρώθηκε γύρω από το ΕΑΜ και τον ΕΛΑΣ για τη λευτεριά της χώρας. Τυπικά δεν ανήκαν στα Τάγματα Ασφαλείας αλλά ακολουθούσαν συνεχώς τους Γερμανούς στις εκκαθαριστικές επιχειρήσεις των προηγούμενων μηνών.
Οι εντολές που τους είχαν δοθεί από τους Γερμανούς ήταν να συγκεντρωθούν στην πόλη του Κιλκίς και να περιμένουν τα νέα αφεντικά τους, τους Άγγλους, με τους οποίους ήδη βρίσκονταν σε συνεννόηση. Οι ταγματασφαλίτες προορίζονταν να παίξουν σημαντικό ρόλο στο μεταπολεμικό καθεστώς. Ήταν η μόνη ντόπια ένοπλη δύναμη που, αν ενισχυόταν από τους Άγγλους, θα μπορούσε να μετεξελιχθεί σε «συμμαχικό» στρατό και να αντιταχθεί στο σοβαρό ενδεχόμενο παρσίματος της εξουσίας από το ΕΑΜ και την Αριστερά. Με πρωτοβουλία των Άγγλων, όλος αυτός ο αντικομμουνιστικός συρφετός είτε θα ενσωματωνόταν στον ΕΛΑΣ είτε θα βαφτιζόταν «τμήματα του ΕΔΕΣ». Σε κάθε περίπτωση ήθελαν να μπουν στην κολυμπήθρα του Σιλωάμ. Γι’ αυτό το λόγο οι Άγγλοι έδωσαν εντολή στους ΕΔΕΣίτες ανά την Ελλάδα να μεταβούν στη Μακεδονία ώστε να διευθετηθεί γρήγορα το ζήτημα. Κι ενώ ακόμα και με τις συμφωνίες του Λιβάνου και της Καζέρτας οι ένοπλοι δοσίλογοι ήταν υποχρεωμένοι να παραδοθούν στον ΕΛΑΣ, οι Άγγλοι έκαναν τα αδύνατα δυνατά για να τους σώσουν.
Έτσι όλοι αυτοί που τα προηγούμενα χρόνια πρόδωσαν τον ελληνικό λαό αυτοαναγορεύτηκαν σε αγωνιστές της Εθνικής Αντίστασης και βαφτίστηκαν Εθνικός Ελληνικός Στρατός (ΕΕΣ). Στην πραγματικότητα πίσω από αυτό τον τίτλο ήταν η ΠΑΟτζήδες, τα ελληνικά SS του Κυριάκου Παπαδόπουλου (Κισά Μπατζάκ) από την Πιερία, του Παπαδόγκονα από την Πελοπόννησο, του Πούλου από τη Βέροια, του Δάγκουλα που είχε τρομοκρατήσει τη Θεσσαλονίκη με τα μπλόκα της Τούμπας, της Ευκαρπίας και της Καλαμαριάς, του Μιχάλη Παπαδόπουλου (Μιχάλαγας) από την Κοζάνη κ.α. Αξίζει να σημειώσουμε ότι ένα τάγμα, που κατάφερε να ξεφύγει, μετακινήθηκε μαζί με τους Γερμανούς στην κεντρική Ευρώπη και συνέχισε να πολεμά στο πλευρό τους ως τον Απρίλιο του 1945.
Στις 11/10/1944 ήρθε η πρώτη εντολή των Άγγλων προς τον Σαράφη να εντάξει τον ΕΕΣ στον ΕΛΑΣ. Η απάντηση του ΕΛΑΣ ήταν ότι έπρεπε να παραδώσουν οι ταγματασφαλίτες τα όπλα τους και τα πιο σημαντικά στελέχη τους να κρατηθούν για να δικαστούν, κάτι που δεν έγινε δεκτό από αυτούς. Έτσι με νέα εντολή των Άγγλων στις 25/10/1944 μπήκε σε εφαρμογή το εναλλακτικό σχέδιο δηλαδή να «βαφτιστούν» οι ταγματασφαλίτες «τμήματα του ΕΔΕΣ». Φυσικά κάτι τέτοιο δεν έγινε δεκτό από τον ΕΛΑΣ. Ακόμα και άγγλοι αξιωματικοί που βρίσκονταν στην Ελλάδα αντέδρασαν, αφού πολλοί συμπατριώτες τους σκοτώθηκαν σε μάχες με αυτές τις συμμορίες.
Οι ταγματασφαλίτες μαζί με άλλους συνεργάτες τους (περίπου 6000-9000) μπήκαν στο Κιλκίς και θα προσπαθούσαν να καθυστερήσουν την ένοπλη αντιπαράθεση με τον ΕΛΑΣ, μέχρι να έρθουν οι Άγγλοι για να τους σώσουν. Μάλιστα ανάρτησαν και πινακίδα στην είσοδο της πόλης με την επιγραφή «Καλωσορίζουμε τους Άγγλους».
Απέναντι στους δοσίλογους παρατάχθηκαν περίπου 6000 ΕΛΑΣίτες με αρχηγό τον Σαράντη Πρωτόπαππα (καπετάν Κικίτσας). Έξω από την πόλη στρατοπέδευσε μια ομάδα του ΕΕΣ υπό τον Κώστα Παπαδόπουλο ο οποίος δεν ήθελε να εγκλωβιστεί στο Κιλκίς και προσπαθούσε με επιθέσεις να παρενοχλεί τον ΕΛΑΣ. Ο ίδιος τελικά κατάφερε να ξεφύγει και να σωθεί. Αργότερα προς εξόφληση των υπηρεσιών του θα εκλεγεί αρκετές φορές βουλευτής με τη Δεξιά.
Οι δοσίλογοι αρνήθηκαν να παραδοθούν σε μια τελευταία έκκληση του ΕΛΑΣ. Η μάχη που ακολούθησε ήταν σφοδρή και κράτησε όλη την ημέρα, από τα χαράματα μέχρι το απόγευμα. Οι περισσότεροι ταγματασφαλίτες αιχμαλωτίστηκαν. Οι τελευταίοι που απέμειναν οχυρώθηκαν στο νοσοκομείο και ύψωσαν λευκή σημαία παράδοσης. Όταν όμως μια διμοιρία του ΕΛΑΣ προχώρησε για να τους συλλάβει, οι ταγματασφαλίτες τους πυροβόλησαν, σκοτώνοντας έτσι με πονηριά πολλούς ΕΛΑΣίτες. Η απάντηση του ΕΛΑΣ ήταν αμείλικτη. Τους χτύπησαν με βαρύ οπλισμό, λήγοντας έτσι οριστικά την εξοντωτική μάχη.
Ακολούθησαν σκηνές αντεκδίκησης από πολλούς ντόπιους και ιδίως από γυναίκες που υπέφεραν τα πάνδεινα το προηγούμενο διάστημα από τα καθάρματα. Υπολογίζεται ότι πάνω από 1000 ταγματασφαλίτες σκοτώθηκαν. Όσοι αιχμαλωτίστηκαν μεταφέρθηκαν στο στρατόπεδο του Παύλου Μελά στη Θεσσαλονίκη. Οι απώλειες από τη μεριά του ΕΛΑΣ ήταν περίπου 100.
Η μάχη του Κιλκίς όπως και αυτή στο Μελιγαλά έγιναν αντικείμενο αισχρής εκμετάλλευσης τα επόμενα χρόνια. Όλος ο αντικομμουνιστικός εσμός λύσσαξε -ακόμα και στις μέρες μας γίνεται λόγος γι’ αυτό- για τους νεκρούς «Έλληνες» που εκτελέστηκαν χωρίς λόγο από τον ΕΛΑΣ. Έτσι δικαιολογήθηκε η λευκή τρομοκρατία μετά τη Βάρκιζα ακόμα και ο ίδιος ο Εμφύλιος. Ξεχνάν βέβαια το παρελθόν όλων αυτών των αποβρασμάτων, τις κτηνωδίες στις οποίες επιδόθηκαν, την τρομοκρατία που άσκησαν στο λαό. Και φυσικά για τις υπηρεσίες τους εντάχθηκαν στο μεταπολεμικό καθεστώς, υπηρετώντας ξανά την ξενόδουλη αστική τάξη, που μετά τη συνεργασία της με τους Γερμανούς, ο μόνος τρόπος για να επιβιώσει ήταν να υποταχθεί στις ΗΠΑ και βάλει τη χώρα στο ΝΑΤΟ το 1952. Η Χούντα το 1969 αναγνώρισε τη δράση των γερμανοτσολιάδων στην κατοχή ως «εθνική αντίσταση».
Σ.Σ.
Πηγές
M. Mazower, «Στην Ελλάδα του Χίτλερ», εκδ. Αλεξάνδρεια
Θ. Χατζής, «Η νικηφόρα επανάσταση που χάθηκε» τ. Β, εκδ. Δωρικός
Ν. Καρκάνης, «Οι δοσίλογοι της κατοχής» εκδ. Σύγχονη Εποχή
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου