Ιούνης 1933. Η κάθοδος των φασιστών της ΕΕΕ στην Αθήνα

 Δημοσιεύτηκε στην Προλεταριακή Σημαία φυλ. 943 (1/7/2023)

Στα 1927 ιδρύεται στη Θεσσαλονίκη η φασιστική οργάνωση Εθνική Ένωσις «Ελλάς» (ΕΕΕ), από μικρασιάτες πρόσφυγες, αρχικά ως προσφυγικό σωματείο αλληλοβοήθειας. Σύντομα όμως αποκαλύφθηκε ο πραγματικός αντισημιτικός και αντικομμουνιστικός χαρακτήρας της. 

Τα μέλη της, οι τριεψιλίτες ή χαλυβδόκρανοι όπως λέγονταν, κατάφεραν με τη στήριξη των κυβερνήσεων, των αστικών πολιτικών κομμάτων και μεγάλων οικονομικών παραγόντων (έμποροι, τραπεζίτες, μεγαλοεκδότες κ.α.) να στήσουν οργανώσεις και σε άλλες πόλεις. Ήταν κυρίως βενιζελικοί (στηρίχτηκαν ανοιχτά από το κόμμα των Φιλελευθέρων) αλλά είχαν ισχυρά ερείσματα και μέσα στο Λαϊκό Κόμμα. Πρόεδρος τής ΕΕΕ ήταν ο έμπορος Γεώργιος Κοσμίδης. Βασικός υποστηρικτής της ήταν ο Σ. Γονατάς (βενιζελικός), ο μετέπειτα ιδρυτής των Ταγμάτων Ασφαλείας στην Κατοχή. Η φιλοβενιζελική εφημερίδα «Μακεδονία» ήταν αυτή που προπαγάνδιζε τη δράση της οργάνωσης.

Οι φασίστες της ΕΕΕ είχαν ως στόχο κυρίως Εβραίους και κομμουνιστές εργάτες. Στο στόχαστρό τους όμως βρέθηκαν και πολλοί φτωχοί πρόσφυγες. Σε όλη τη διάρκεια της δράσης της πραγματοποίησε δεκάδες επιθέσεις σε εβραϊκά καταστήματα και στέκια αριστερών, φτάνοντας μέχρι και σε δολοφονίες εργατών, όπως αυτή του κομμουνιστή εργάτη Χαρίτωνα Σταμπουλίδη στη Θεσσαλονίκη το 1932. Ο εμπρησμός του Κάμπελ στη Θεσσαλονίκη τον Ιούνη του 1931 ήταν η πιο σοβαρή δολοφονική επίθεση των μελών της ΕΕΕ, χωρίς ποτέ να καταδικαστεί κανείς γι’ αυτό το έγκλημα.

 

Τον Ιούνη του 1933 οργάνωσαν την «πορεία προς την Αθήνα» κατά τα μουσολινικά πρότυπα της πορείας των μελανοχιτώνων προς τη Ρώμη, με τη διαφορά ότι οι τριεψιλίτες δεν είχαν σκοπό να καταλάβουν την εξουσία. Έτσι κι αλλιώς ο ρόλος τους μέχρι τότε ήταν το μακρύ χέρι του κράτους, η παρακρατική οργάνωση που έκανε τη «βρόμικη» δουλειά, όταν το επίσημο κράτος δεν ήθελε να εμπλακεί.

Σκοπός τής καθόδου της ΕΕΕ στην Αθήνα ήταν όπως δήλωσαν οι επικεφαλής τους να χτυπήσουν εργάτες και κομμουνιστές που τους είχαν «προγραμμένους» και ότι θα έκαναν έφοδο στον «Ριζοσπάστη». Η αλήθεια είναι ότι τις τελευταίες μέρες πριν την κάθοδο δεν υπήρχε μεγάλη συμμετοχή από τριεψιλίτες και γι’ αυτό έβαλαν σε εφαρμογή τα μεγάλα μέσα, δηλαδή χρηματισμό και υποσχέσεις.

Η κινητοποίηση της ΕΕΕ στηρίχτηκε από όλον σχεδόν τον αστικό πολιτικό κόσμο. Ο υπουργός στρατιωτικών Κονδύλης ζήτησε να αναβληθεί για λίγες μέρες η κάθοδος για να μπορέσει να παρευρεθεί και ο ίδιος ως «φυσικός τους αρχηγός» όπως τόνιζε. Μάλιστα η κυβέρνηση έδωσε άδεια οπλοφορίας και πιστόλια στους πιο έμπιστους της ΕΕΕ.

Γράφει ο Νέος Ριζοσπάστης στις 24/6/1933 για την επικείμενη κάθοδο, αποκαλύπτοντας ταυτόχρονα τους υποστηρικτές των φασιστών: «Οι συμμορίτες της ΕΕΕ πραγματοποιούν τους εγκληματικούς σκοπούς τους, κατεβαίνουν αύριο στην Αθήνα. 1.000 θρασύδειλα καθάρματα και "άλκιμοι" νεανίες, 1.000 απεργοσπάστες, εμπρηστές, δολοφόνοι και συμμορίτες με τα τενεκεδένια κράνη τους, θέλουν να παρελάσουν μέσα από τους δρόμους της Αθήνας. 80.000 δραχμές διέθεσε ο βενιζελικός δήμαρχος Βαμβακάς και ψήφισαν, μαζί μ' αυτόν, και οι "λαϊκοί" δημοτικοί σύμβουλοι της Θεσσαλονίκης, τη στιγμή που οι άνεργοι δεν έχουν ψωμί, στέγη κι αργοπεθαίνουν στις εργατικές συνοικίες και τους συνοικισμούς. Άφθονο χρήμα σπαταλήθηκε από τους καπνεμπόρους και μεγαλοτραπεζίτες, βγαλμένο από το αίμα του εργαζόμενου λαού για τη συστηματική οργάνωση και την επιτυχία της φασιστικής αυτής πρόκλησης. 100 χιλιάδες δραχμές χορηγήθηκαν κατ' εντολή των υπουργών Σαγιά και Ράλλη στους συμμορίτες της ΕΕΕ και τους "άλκιμους" νεανίες. Όπλα και εξοπλισμοί, 30 βαγόνια διατέθηκαν δωρεάν στα φασιστικά καθάρματα από το Γενικό Επιτελείο και την κυβέρνηση των γκάνγκστερ με σκοπό να οργανωθεί η πρωτοφανής αυτή πρόκληση κατά της εργατικής τάξης».

Και καταλήγει καλώντας σε πάνδημη κινητοποίηση: «Ποιος μπορεί να αμφιβάλλει σήμερα ότι σκοπός της φασιστικής κυβέρνησης Τσαλδάρη-Κονδύλη είναι να πνίξει με την ωμή βία κάθε φωνή εργατιάς; […] Όλοι στους δρόμους. Όλοι στο σταθμό, στο λιμάνι […] Προλετάριοι της Αθήνας και του Πειραιά. Κατεβείτε στους δρόμους, στις αντιδιαδηλώσεις! Περιφρουρείστε τις οργανώσεις σας, τον "Ριζοσπάστη" […] Ο εργαζόμενος λαός της Αθήνας πρέπει να εκπληρώσει το ιστορικό καθήκον του. Να πνίξει στη γένεσή της τη φασιστική πανούκλα»

Δεκάδες εργατικά σωματεία στην Αθήνα και τον Πειραιά ζήτησαν να απαγορευτεί η κάθοδος των δολοφονικών συμμοριών της ΕΕΕ, πραγματοποιώντας και μαζικές διαμαρτυρίες στο υπουργείο Εσωτερικών. Μπροστά στην άρνηση της κυβέρνησης, δήλωσαν ξεκάθαρα ότι «θα περιφρουρήσουν τα συνδικάτα τους και τον "Ριζοσπάστη" και θα τσακίσουν κάθε φασιστική κίνηση ή εκδήλωση στη συνοικία τους». Την ίδια ώρα η κυβέρνηση απαγόρευσε μια σειρά συγκεντρώσεις του Ενιαίου Μετώπου Εργατών και Αγροτών που ήταν ο εκλογικός συνδυασμός με τον οποίο κατέβαινε το ΚΚΕ, εκείνη την εποχή.

Στο πρωτοσέλιδο του Ριζοσπάστη της 25/6/1933 ο κεντρικός τίτλος καλούσε τους εργαζομένους σε συναγερμό. Από το προηγούμενο βράδυ μαζικά συνεργεία εργατών βγήκαν στις συνοικίες του Πειραιά και της Αθήνας, έσβηναν τα φασιστικά σύμβολα και έγραφαν παντού αντιφασιστικά συνθήματα. Μάλιστα σημειώθηκαν και συμπλοκές με ένοπλους φασίστες και χαφιέδες που έφτασαν σε σημείο να πυροβολήσουν και να τραυματίσουν σοβαρά έναν εργάτη. Η αστυνομία όμως αντί να συλλάβει τους δράστες, έκανε επιδρομές σε λαϊκά στέκια της Δραπετσώνας και συνέλαβε εργάτες.

Τελικά ξεκίνησαν από τη Θεσσαλονίκη 700 περίπου φασίστες που ενισχύθηκαν με 300 στρατιώτες από το Γ’ Σώμα Στρατού για να φαίνεται μεγαλύτερος ο αριθμός τους.

Στο ίδιο φύλλο του Ριζοσπάστη περιγράφεται η αναχώρηση: «Οι αρχές διέθεσαν μεγάλες δυνάμεις χωροφυλακής και ολόκληρο το χαφιεδολόι της αστυνομίας για να τους προστατεύσουν. […] χωροφύλακες τους συνόδευσαν ως το τρένο […] μπήκαν σε 2 αμαξοστοιχίες. Η δεύτερη όμως είναι σχεδόν άδεια. Σιδηροδρομικοί προέβησαν σε ζωηρές αποδοκιμασίες κατά των φασιστικών καθαρμάτων».

Όταν τα τρένα έφτασαν στη Λάρισα το βράδυ της 24^ης Ιούνη και παρά τον κλοιό που δημιούργησε η αστυνομία για την προστασία των φασιστών, μια μεγάλη ομάδα εργατών κατάφερε να φτάσει στον σταθμό και να ρίξει βροχή από πέτρες στους φασίστες.

Όταν έφτασαν στην Αθήνα άρχισαν να πυροβολούν αδιακρίτως σε οποιονδήποτε φορούσε ρούχα εργατικά. Ακόμα και σε συνεργείο σιδηροδρομικών επιτέθηκαν. Από οπουδήποτε περνούσαν δέχονταν αποδοκιμασίες και βροχή από πέτρες.

Η πορεία ολοκληρώθηκε με κατάθεση στεφάνων στον Άγνωστο Στρατιώτη, στην οποία παρευρέθηκαν ο Γονατάς, ο Ράλλης κ.α. Στη διάρκειά της έγιναν πολλά και σοβαρά επεισόδια, αφού δεκάδες εργατικά σωματεία κήρυξαν απεργίες και διαδήλωναν στους δρόμους με στόχο να τσακίσουν τη φασιστική πρόκληση.

Ο Ριζοσπάστης της επόμενης μέρας περιγράφει τα γεγονότα: «Τα γραφεία του "Ριζοσπάστη" κατελήφθησαν, ενεργήθηκαν πάνω από 200 συλλήψεις. Οι δρόμοι της Αθήνας βάφτηκαν και πάλι χτες από αίμα εργατικό […] παρά την ωμή τρομοκρατία που εφαρμόστηκε κατά των εργατών, οι φονιάδες της εργατιάς, οι συμμορίτες της ΕΕΕ δέχτηκαν το πρώτο γερό μπάτσο […] Οι προλετάριοι της Αθήνας διαδήλωσαν όλη την ημέρα […] πάλεψαν ηρωικά με τις ανώτερες αστυνομικές δυνάμεις και τα φασιστικά καθάρματα. Τα τενεκεδένια κράνη και οι άλκιμοι νεανίες, παρ’ όλο που ήταν κάτω από την προστασία της αστυνομίας, τράπηκαν σε φυγή μπροστά στην αποφασιστικότητα των εργατών».

Αλλά και μετά την πορεία, εργάτες συγκρότησαν νέες διαδηλώσεις και πλημμύρισαν το κέντρο και τις συνοικίες της Αθήνας, ξυλοκοπώντας τους φασίστες. Οι συγκρούσεις με την αστυνομία και την ΕΕΕ ήταν συνεχείς. Οι εργάτες δέχονταν συνεχώς πυροβολισμούς αλλά δεν υποχωρούσαν. Οργανώνονταν ξανά και προχωρούσαν σε αντεπιθέσεις αναγκάζοντας τους τριεψιλίτες να αποχωρήσουν τρομοκρατημένοι από την Αθήνα, πολλές ώρες νωρίτερα από το προβλεπόμενο. Από τους πυροβολισμούς σκοτώθηκε ο αντιφασίστας εργάτης Παναγιώτης Θωμόπουλος και ένας ακόμα, ο Ταμπούτης, χαροπάλευε. Η είδηση του θανάτου του Θωμόπουλου προκάλεσε νέο κύμα αντιδράσεων, με τους εργάτες να απαιτούν από την αστυνομία να τους παραδώσει το πτώμα του δολοφονημένου συντρόφου τους.

Στη δίκη των αντιφασιστών εργατών που έγινε την επόμενη μέρα, ενώ αποδείχθηκε περίτρανα ότι οι φασίστες πυροβολούσαν ανεξέλεγκτα, το ταξικό μένος των δικαστών έπεσε για άλλη μια φορά στις πλάτες των θυμάτων. Πολλοί από τους συλληφθέντες καταδικάστηκαν σε 5μηνη φυλάκιση. Κανένας φασίστας δε συνελήφθη ούτε τους αποδόθηκαν κατηγορίες. Μάλιστα ο εισαγγελέας της δίκης δήλωσε με απίστευτο θράσος ότι «οι κομμουνιστές πρέπει να σκοτώνονται γιατί δε θέλουν τους πολέμους και την καπιταλιστική πατρίδα, ενώ οι φασίστες της ΕΕΕ αγωνίζονται για τα εθνικιστικά ιδεώδη και κατά των κομμουνιστών». (Ριζοσπάστης 27/6/1933).

Τα επόμενα χρόνια η ΕΕΕ σταδιακά έχανε τη δύναμή της και τη περίοδο του Μεταξά αυτοδιαλύθηκε. Όμως μέσα στην Κατοχή πολλά μέλη της συνεργάστηκαν με τους κατακτητές και στελέχωσαν τα Τάγματα Ασφαλείας.

Σε όλες τις εποχές, ακόμα και στις μέρες μας, ο φασισμός πάντα λειτουργούσε και λειτουργεί επικουρικά στις κρατικές δυνάμεις καταστολής για την αντιμετώπιση του εργατικού κινήματος και του λεγόμενου κομμουνιστικού κινδύνου. Πάντα στηρίζεται από τα αστικά κόμματα και τα μεγάλα οικονομικά συμφέροντα και σε πολλές περιπτώσεις οι φασιστές και οι νεοναζί μπαίνουν ανοιχτά στην υπηρεσία των αφεντικών τους, τραμπουκίζοντας και τρομοκρατώντας τους εργαζομένους που αγωνίζονται. Όσο κι αν στις μέρες μας εμφανίζονται ως αντισυστημικοί, η αλήθεια είναι μία: είναι με το μέρος των εκμεταλλευτών και ενάντια στον κόσμο της δουλειάς.

Σ.Σ.