Λίβανος. Ο ιμπεριαλισμός και ο σιωνισμός πίσω από την ατέλειωτη τραγωδία

 

Δημοσιεύτηκε στην Προλεταριακή Σημαία φύλ. 970, στις 5/10/2024

Στον Λίβανο, την όμορφη χώρα των κέδρων (δέντρο που συμβολίζει την περηφάνια), οι πολιτικοθρησκευτικές εντάσεις μετρούν πολλές δεκαετίες. Σε μια χώρα λίγο μεγαλύτερη σε έκταση από την Κρήτη αλλά με πληθυσμό που φτάνει σχεδόν τα 6 εκατομμύρια, οι θρησκευτικές και εθνοτικές διαφορές έπαιξαν κυρίαρχο ρόλο στην σύγχρονη ιστορία της. Αυτές τις διαφορές εκμεταλλεύτηκαν και οι ιμπεριαλιστές με στόχο τον έλεγχο μιας ακόμα περιοχής στην πολύπαθη Μ. Ανατολή.

 

Από το 1914 ο Λίβανος (όπως και η Συρία) βρισκόταν υπό την Γαλλική Εντολή. Έγινε ανεξάρτητο κράτος το 1943, με την προοπτική να βρεθεί στο πλευρό του δυτικού κόσμου. Όμως, πολύ σύντομα θα βρισκόταν στο μάτι τού κυκλώνα, αφού το 1948 ιδρύθηκε στα νότια σύνορά του το κράτος του Ισραήλ.

Από τον πρώτο Αραβοϊσραηλινό Πόλεμο του 1948 ξεκίνησε να δέχεται παλαιστίνιους πρόσφυγες στο έδαφός του αλλά μετά τον Πόλεμο των 6 ημερών του 1967 και του Γιομ Κιπούρ του 1973, όπως και μετά τα γεγονότα του Μαύρου Σεπτέμβρη στην Ιορδανία το 1970, χιλιάδες Παλαιστίνιοι αναγκάστηκαν να προσφύγουν στα εδάφη του. Αυτή η εξέλιξη διαφοροποίησε τους συσχετισμούς και τις ισορροπίες μέσα στον πληθυσμό της χώρας που ήταν κυρίως χριστιανικός και μουσουλμανικός. Έτσι, δημιουργήθηκαν δεκάδες μικρές ή μεγαλύτερες ομάδες με θρησκευτικές και πολιτικές αναφορές, άλλες υποστηριζόμενες από τη Δύση και το Ισραήλ, άλλες από τη Συρία και το Ιράν. Χριστιανοί πολλών δογμάτων με κυρίαρχους τους Μαρωνίτες, μουσουλμάνοι επίσης πολλών δογμάτων (Σουνίτες, Σιίτες, Αλαουίτες κ.ά.), Δρούζοι, Αρμένιοι αποτελούν ένα μέρος από το πολύχρωμο παζλ που σε συνθήκες κυριαρχίας του ιμπεριαλισμού έγινε βραδυφλεγής βόμβα για την ευρύτερη περιοχή. Έντονες επίσης ήταν και οι ταξικές διαφορές. Από τη μια ο τεράστιος πλούτος μιας μεσογειακής χώρας με ξένες επενδύσεις, τουρισμό και τράπεζες και από την άλλη οι διάσπαρτοι προσφυγικοί καταυλισμοί σε όλη τη χώρα, ακόμα και στη ίδια τη Βηρυτό.

 

Ο εμφύλιος πόλεμος 1975-1990

Η πρώτη επίθεση του Ισραήλ στον Λίβανο μετά τον πόλεμο των 6 ημερών έγινε το Δεκέμβρη του 1968, όταν βομβάρδισε το αεροδρόμιο της Βηρυτού, με αφορμή την επίθεση Παλαιστινίων σε ισραηλινό αεροπλάνο στην Αθήνα. Μια δεύτερη έγινε τον Απρίλη του 1973 κατά την οποία ισραηλινοί κομάντος δολοφόνησαν 3 Παλαιστίνιους της ΟΑΠ.

Ο εμφύλιος πόλεμος του Λιβάνου ξέσπασε το 1975 μεταξύ ενός συνασπισμού δεξιών και ακροδεξιών φαλαγγιτών (Μαρωνίτες κ.ά.) που είχε την υποστήριξη των ΗΠΑ και του Ισραήλ και από την άλλη μια συμμαχία μουσουλμάνων, αριστερών αράβων και της Οργάνωσης για την απελευθέρωση της Παλαιστίνης (ΟΑΠ).

Σε όλη τη διάρκεια του πολέμου, που ήταν ιδιαίτερα σφοδρός και αιματηρός (150.000 νεκροί), άλλαζαν συχνά οι ομαδοποιήσεις και οι συμμαχίες με αποτέλεσμα πολλές φορές να φαινόταν ότι πολεμούσαν όλοι εναντίον όλων. Η παρέμβαση της Συρίας αλλά κυρίως οι εισβολές του Ισραήλ καθόρισαν εν πολλοίς τη έκβαση του πολέμου.

 

1978

Η πρώτη εισβολή του Ισραήλ κατά τη διάρκεια του εμφυλίου έγινε στον νότιο Λίβανο, τον Μάρτη του 1978 με στόχο να χτυπήσει τις βάσεις των παλαιστίνιων ανταρτών της ΟΑΠ και τη δημιουργία ζώνης ασφαλείας στα σύνορά του. Φυσικά όταν έφτασαν στα 10 χλμ που ήταν ο αρχικός στόχος δε σταμάτησαν και επιτέθηκαν ακόμα βαθύτερα στο έδαφος του Λιβάνου μέχρι τον ποταμό Λιτάνι. Έτσι, σχεδόν ολόκληρο το νότιο τμήμα του Λιβάνου ελεγχόταν πλέον από τους χριστιανούς Φαλαγγίτες και το Ισραήλ και το βόρειο από τη Συρία. Σχεδόν 300.000 Παλαιστίνιοι και Λιβανέζοι αναγκάστηκαν να προσφύγουν στις παρυφές της Βηρυτού.

 

1982

Η νέα εισβολή του Ισραήλ στο Λίβανο έγινε τον Ιούνη του 1982. Αφορμή στάθηκε η απόπειρα δολοφονίας του ισραηλινού πρέσβη στη Μ. Βρετανία από την οργάνωση Φατάχ του Αμπού Νιντάλ, που δεν είχε σχέση με την ΟΑΠ αλλά μάλλον με τον Ιράκ. Μάλιστα, η ΟΑΠ καταδίκασε την απόπειρα. Στόχος του Ισραήλ ήταν η εκδίωξη όλων των Παλαιστινίων από τον Λίβανο, ακόμα και των αμάχων.

Τα ισραηλινά στρατεύματα με επικεφαλής τον τότε υπουργό Άμυνας και μετέπειτα πρωθυπουργό Αριέλ Σαρόν έφτασαν μέχρι τη Βηρυτό την οποία πολιόρκησαν και βομβάρδισαν ανελέητα. Πολλές γειτονιές της πόλης είχαν ισοπεδωθεί. Παλαιστίνοι και Λιβανέζοι μαχητές υπερασπίστηκαν την πόλη για περισσότερο από 2 μήνες οπότε και επιτεύχθηκε συμφωνία κατάπαυσης του πυρός και αποχώρησης των μαχητών της ΟΑΠ από τη Βηρυτό. Μάλιστα δόθηκαν εγγυήσεις από τις ΗΠΑ ότι θα προστατευτούν οι άμαχοι.

Όμως, ενώ οι μαχητές της ΟΑΠ αποχώρησαν, η συμφωνία από την πλευρά των ΗΠΑ και του Ισραήλ δεν τηρήθηκε. Ο στρατός των Δυτικών, που υποτίθεται ότι εγγυόταν την ασφάλεια των άμαχων προσφύγων, αποχώρησε στις 11 Σεπτεμβρίου.

Η περίεργη δολοφονία του προέδρου του Λιβάνου και ηγέτη των Φαλαγγιτών, Μπασίρ Τζεμαγιέλ -αυτού που δήλωσε δημόσια ότι οι Παλαιστίνιοι είναι ένας λαός που περισσεύει στη Μ. Ανατολή-, στις 14 του ίδιου μήνα, ήταν το πρόσχημα για τη μεγάλη σφαγή άμαχων Παλαιστινίων και λιβανέζων Σιιτών που ακολούθησε στη Σάμπρα και τη Σατίλα. Οι δολοφόνοι του Τζεμαγιέλ δεν αποκαλύφθηκαν ποτέ αλλά η πρόσφατη άρνησή του να υπογράψει συμφωνία ειρήνης με το Ισραήλ -κάτι που θα έριχνε λάδι στη φωτιά- ενόχλησε σφόδρα την ηγεσία του Ισραήλ, με όποιες συσχετίσεις μπορεί αυτό να δημιουργεί.

Έτσι, το Ισραήλ καταπατά τη συμφωνία, εισβάλει στη δυτική Βηρυτό και εγκλωβίζει τους παλαιστίνιους πρόσφυγες. Οι ΗΠΑ, που ήταν εγγυήτρια δύναμη για τη συμφωνία εκεχειρίας, δεν άσκησαν καμιά πίεση για να αποφευχθεί αυτό που ακολούθησε. Οι Φαλαγγίτες θα μπουν μέσα στους προσφυγικούς καταυλισμούς της Σάμπρα και της Σατίλα και θα προχωρήσουν σε μια άνευ προηγουμένου θηριωδία, οι περιγραφές της οποίας είναι ανατριχιαστικές. Μπροστά στα μάτια των Ισραηλινών βασάνισαν, βίασαν, ακρωτηρίασαν και σκότωσαν άμαχο πληθυσμό άνδρες και γυναίκες όλων των ηλικιών, ακόμα και μικρά παιδιά.

Ακόμα και μετά τις διαμαρτυρίες κάποιων ισραηλινών στρατιωτών ότι οι Φαλαγγίτες πραγματοποιούν μια σφαγή, ο Αριέλ Σαρόν διέταξε να μην επέμβουν. Μέσα σε δύο μέρες (17-18 Σεπτεμβρίου) δολοφονήθηκαν χιλιάδες άμαχοι. Οι μικρότερες εκτιμήσεις κάνουν λόγο για 1.000 αλλά η πλευρά της ΟΑΠ εκτιμά ότι είναι περισσότεροι από 3.000.

Οι θηριωδίες του ισραηλινού στρατού ξεσήκωσαν κύματα οργής σε όλο τον κόσμο ακόμα και μέσα στο Τελ Αβίβ όπου πραγματοποιήθηκε τεράστια διαδήλωση ενάντια στην κυβέρνηση του Μεναχέμ Μπέγκιν, με συμμετοχή 400.000.

 

2006

Μετά τη λήξη του εμφυλίου (1990) και την αποχώρηση των ισραηλινών στρατευμάτων από το έδαφός του, το Ισραήλ θα βομβαρδίσει το νότιο Λίβανο το 1993 και θα ξαναεισβάλει το 1996. Όμως, η πιο σημαντική επιχείρηση θα πραγματοποιηθεί τον Ιούλη του 2006 με στόχο την επανάκτηση από το Ισραήλ εδαφών στο νότο του Λιβάνου. Η απόφαση αυτή είχε την πλήρη υποστήριξη των ΗΠΑ. Αυτή τη φορά ο στρατός του Ισραήλ είχε να αντιμετωπίσει μια ισχυρή στρατιωτική οργάνωση, τη σιιτική Χεζμπολάχ που είχε ιδρυθεί τη δεκαετία του ’80 και εξοπλιζόταν από το Ιράν και τη Συρία. Αυτές οι δύο χώρες ήταν και μακροπρόθεσμα οι στόχοι των Αμερικανών μετά την στασιμότητα στον πόλεμο του Ιράκ και τις επιτυχίες της ιρακινής αντίστασης. Σ’ αυτήν αποδίδεται η βομβιστική επίθεση εναντίον αμερικανών και γάλλων στρατιωτών το 1983 στη Βηρυτό, με αποτέλεσμα το θάνατο περίπου 300. Οι μαχητές της Χεζμπολάχ μέχρι το 2000 είχαν καταφέρει να διώξουν τα ισραηλινά στρατεύματα από μια ζώνη που κατείχε το Ισραήλ στα σύνορα με τον Λίβανο.

Αφορμή για τη νέα εισβολή στάθηκε η απαγωγή δύο ισραηλινών στρατιωτών από τους αντάρτες της Χεζμπολάχ. Το Ισραήλ βομβάρδισε το νότιο Λίβανο όπου βρίσκονταν οι βάσεις της σιιτικής οργάνωσης αλλά και υποδομές σε μεγάλο μέρος της χώρας, ακόμα και το αεροδρόμιο της Βηρυτού. Ταυτόχρονα, στέλνοντας πολεμικά πλοία προχώρησε σε ναυτικό αποκλεισμό.

Όμως, παρά την τεράστια καταστροφή που προκάλεσε στη χώρα, η επιχείρηση δεν πήγε καθόλου καλά για το Ισραήλ. Οι αντάρτες τής Χεζμπολάχ, έχοντας την υποστήριξη του ένοπλου πληθυσμού στα χωριά και τις πόλεις του νότου, κατάφεραν ισχυρά πλήγματα στον ισραηλινό στρατό. Στην πραγματικότητα αυτό που έγινε ήταν μια λαϊκή εξέγερση κατά των εισβολέων. Η εισβολή έληξε άδοξα με μια φρεγάτα του ναυτικού του Ισραήλ να φλέγεται στο λιμάνι της Βηρυτού χτυπημένη από πύραυλο της Χεζμπολάχ και τον ηγέτη της οργάνωσης Χασάν Νασράλα, μέσα από τηλεφωνική συνέντευξή του στο Αλ Τζαζίρα, να καλεί το βράδυ της 14^ης Ιούλη του 2006 τους κατοίκους της Βηρυτού να γυρίσουν το βλέμμα τους προς στο λιμάνι και τη φλεγόμενη φρεγάτα.

Το Ισραήλ σταμάτησε κάθε επίθεση, διέκοψε τον ναυτικό αποκλεισμό και υποχώρησε ντροπιασμένο. Το κράτος που είχε τόσες επιτυχίες στους Αραβοϊσραηλινούς πολέμους, που κατάφερε να τα βάλει ταυτόχρονα με τους στρατούς πολλών κρατών, είχε ηττηθεί όχι από έναν τακτικό στρατό ενός κράτους αλλά από μια στρατιωτική οργάνωση. Οι απώλειές του ήταν μεγάλες. Πέρα από τους περισσότερους των 100 νεκρούς, έχασε δεκάδες υπερσύγχρονα άρματα (υποτίθεται άτρωτα). Η μεγαλύτερη, όμως, απώλεια του κράτους-τρομοκράτη ήταν το γόητρο του ανίκητου στρατού και της ασφάλειας του λαού του. Αντίθετα, η Χεζμπολάχ έχαιρε μεγάλης εκτίμησης μέσα στον αραβικό κόσμο μετά από αυτή την επιτυχία.

Σήμερα βρισκόμαστε μπροστά σε μια νέα θηριωδία του Ισραήλ. Η γενοκτονία που πραγματοποιεί στη Γάζα, οι επιθέσεις στη Δυτική Όχθη αλλά και οι βομβαρδισμοί στο Λίβανο κατάφεραν πλήγματα στην παλαιστινιακή αντίσταση χωρίς όμως να την εξουδετερώσουν. Αντίθετα, και ο πάνοπλος ισραηλινός στρατός έχει δεχτεί σοβαρά χτυπήματα και υπάρχει μια διαρκής διεθνής και εσωτερική κατακραυγή για την κυβέρνηση Νετανιάχου. Η διακηρυγμένη χερσαία επέμβαση στον Λίβανο δε θα είναι περίπατος για τον ισραηλινό στρατό. Για το Ισραήλ οι μνήμες του παρελθόντας στοιχειώνουν καθημερινά ανάμεσα στα χαλάσματα και τα βομβαρδισμένα σπίτια της Γάζας αλλά και στα περήφανα χωριά της χώρας των Κέδρων.

Σ.Σ.