Η καπιταλιστική παλινόρθωση βάφτηκε στο αίμα! 30 χρόνια από την σφαγή στην πλατεία Τιέν Αν Μεν.

Δημοσιεύτηκε στην Προλεταριακή Σημαία , φυλ. 849, στις 15/6/2019

Πεκίνο, μεσάνυχτα 3-4 Ιούνη 1989. Ο κόσμος συγκλονίζεται από την μαζική σφαγή του εξεγερμένου λαού της Κίνας στην πλατεία με την εμβληματική ονομασία της …«Ουράνιας Γαλήνης» (Τιέν Αν Μεν). Περισσότεροι από 2.500 είναι οι νεκροί και δεκάδες χιλιάδες οι τραυματίες από την άγρια επίθεση του στρατού με τανκς και πολυβόλα. Στην επίσημη ειδησεογραφία των δυτικών ΜΜΕ, αναδείχθηκε ως κεντρικό αίτημα των διαδηλωτών, η «περισσότερη δημοκρατία», οι «μεταρρυθμίσεις», ο «εκσυγχρονισμός». Έτσι βόλευε τη Δύση. Σίγουρα υπήρχε και αυτή η πλευρά. Οι ειδήσεις από τη μακρινή Κίνα, εκείνη την εποχή, ήταν αρκετά περιορισμένες και σαφώς κατευθυνόμενες. Όμως, μέσα στο τεράστιο πλήθος των Κινέζων φοιτητών και εργατών που διαδήλωναν επί ενάμισι μήνα στο Πεκίνο και σε άλλες μεγάλες πόλεις, ήταν περισσότερο από εμφανείς οι κόκκινες σημαίες καθώς και τα πορτρέτα του Μάο που υψώνονταν, ξεφτίζοντας το αφήγημα των δυτικών ΜΜΕ. Αλλά ας πάμε λίγο πιο πίσω.

 

Η μεγάλη στροφή

Μετά το θάνατο του Μάο στα 1976 η νέα ηγεσία του κινεζικού ΚΚ (Χου Γιαομπανγκ - Τενγκ Σιαοπινγκ) αφού κατάφερε σύντομα να ξεμπερδέψει με τις αριστερές - μαοϊκές τάσεις στην ηγεσία, χρησιμοποιώντας το ιδεολόγημα της «απομαοποίησης», δίνει το έναυσμα για την παλινόρθωση του καπιταλισμού στην Κίνα. Οι επαφές με τους δυτικούς αλλά και με τους Ιάπωνες γίνονται συχνές. Η νέα ηγεσία της Κίνας εξηγεί τις τεράστιες προοπτικές που ανοίγονται για τους ξένους καπιταλιστές αν επενδύσουν στην χώρα. Προοπτικές που αφορούν φυσικά τα κέρδη τους από την εκμετάλλευση του κινεζικού προλεταριάτου. Μέσα στα επόμενα χρόνια υπογράφονται πολλές διμερείς συμφωνίες οικονομικών σχέσεων και συνεργασίας. Τα σύνορα ανοίγουν για το ξένο κεφάλαιο που εκμεταλλεύεται τις πλουτοπαραγωγικές πηγές και το τεράστιο ανθρώπινο δυναμικό της αχανούς χώρας. Μέχρι και στο εξωτερικό δανεισμό (5 δις δολάρια από το ΔΝΤ) θα καταφύγει η κινεζική κυβέρνηση το 1978. Τα ανοίγματα συνεχίζονται με αγορές αεροπλάνων από την Αγγλία για αρχή. Και έπεται συνέχεια.

Στο εσωτερικό, οι αλλαγές είναι δραματικές. Διευρύνονται τα προνόμια και ο ρόλος των διευθυντών των επιχειρήσεων, οι οποίοι έχουν αυξημένες εξουσίες, όπως να προσλαμβάνουν ή να απολύουν προσωπικό και να αυξάνουν ή να μειώνουν τους μισθούς όποτε το «κρίνουν» απαραίτητο, ανάλογα πάντα με τις ανάγκες της επιχείρησης. Καταργείται ο κρατικός έλεγχος των τιμών για τα προϊόντα που κυκλοφορούν στην αγορά, με αποτέλεσμα να αυξάνονται κατακόρυφα οι τιμές και ο πληθωρισμός να καλπάζει. Εισάγονται τα κίνητρα κέρδους σε πολλούς τομείς της οικονομίας (αγροτική παραγωγή, εργοστάσια), ευνοείται ο ελεύθερος ανταγωνισμός επιχειρήσεων μέχρι το σημείο του κλεισίματος όποιων δεν επιβιώνουν. Πολύ σύντομα δημιουργούνται στρατιές ανέργων. Η ύπαιθρος λιμοκτονεί και εμφανίζεται ένα τεράστιο κύμα εσωτερικής μετανάστευσης προς τις πόλεις.

Φυσικά όλα αυτά δεν ήταν κεραυνός εν αιθρία. Οι τάσεις αυτές προϋπήρχαν μέσα στο ΚΚΚ σε όλο το διάστημα μετά τη νίκη της κινεζικής επανάστασης το 1949. Το προχώρημα της σοσιαλιστικής οικοδόμησης και η ενίσχυση της δικτατορίας του προλεταριάτου από τη μια ή η παλινόρθωση του καπιταλισμού από την άλλη ήταν το βασικό ζήτημα πάλης μέσα στην κινεζική κοινωνία. Άλλωστε αυτό ήταν και το μεγάλο επίδικο που ανέδειξε η Πολιτιστική Επανάσταση.

Η σαφής στροφή προς τον καπιταλισμό, μετά το θάνατο του Μάο, δε θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί αν δεν συνοδευόταν από μια τρομοκράτηση όσων αντιδρούσαν στις «μεταρρυθμίσεις». Η σύλληψη της χήρας του Μάο, Τσιανγκ Τσινγκ και των υπολοίπων της «συμμορίας των 4» λίγες μέρες μόλις μετά το θανάτου του μεγάλου ηγέτη, καθώς και η καταδίκη της σε θάνατο το 1980, έπαιξε ένα τέτοιο ρόλο. Όποιος αντιδρά στις αποφάσεις της νέας ηγεσίας κατηγορείται ως «αντεπαναστάτης»(!!). Αν και ενημέρωση που είχαμε ήταν περιορισμένη, υπήρχαν αρκετές πληροφορίες για συλλήψεις, καταδίκες και ομαδικές εκτελέσεις σε όλη τη διάρκεια της δεκαετίας του '80. Χαρακτηριστική περίπτωση οι 10.000 θανατικές καταδίκες το 1983 για «εγκλήματα» κατά τη διάρκεια της Πολιτιστικής Επανάστασης. Άλλη μια περίπτωση μαζικής εκκαθάρισης του ΚΚΚ πραγματοποιήθηκε το 1984 με εκατοντάδες χιλιάδες διαγραφές μελών του.

Τα γεγονότα του 1989

Τον Απρίλη του 1989 χιλιάδες φοιτητές αλλά και εργαζόμενοι ξεκίνησαν μια σειρά από κινητοποιήσεις με επίκεντρο την πλατεία Τιέν Αν Μεν του Πεκίνου. Αφορμή στάθηκε ο πρόσφατος θάνατος από καρδιακή προσβολή του πρώην Γ. Γραμματέα του ΚΚ, Χου Γιαομπανγκ, που θεωρούνταν μεταρρυθμιστής. Τα δυτικά ΜΜΕ τόνισαν ιδιαίτερα το γεγονός αυτό για να ερμηνευτεί η κινητοποίηση ως αγώνας υπέρ της δημοκρατίας και της φιλελευθεροποίησης. Πολύ σύντομα όμως οι κινητοποιήσεις γίνονται ιδιαίτερα μαζικές, με τη συμμετοχή πλέον εκατοντάδων χιλιάδων εργαζομένων, επεκτείνονται και σε άλλες μεγάλες πόλεις (Σαγκάη, Γιουχάν κ.α.) και χτυπιούνται από την αστυνομία. Είναι φανερό ότι ο κινεζικός λαός βρήκε μια ευκαιρία να αντιδράσει στη φτώχεια και την εξαθλίωση που του επιφύλασσε η καπιταλιστική παλινόρθωση. Αντιμέτωποι πλέον είναι ο κινεζικός λαός και η νέα αστική τάξη που υποστηρίζεται ανοιχτά τα τελευταία χρόνια από τη ρεβιζιονιστική ηγεσία. 

Στις 20 Μαΐου κηρύσσεται στρατιωτικός νόμος. Οι διαδηλώσεις συνεχίζονται. Οδοφράγματα στήνονται σε πολλούς δρόμους του Πεκίνου για να εμποδίσουν τη στρατιωτική επέμβαση. Στις εργατικές συνοικίες επικρατεί αναβρασμός. Οι πρώτες στρατιωτικές μονάδες που στέλνονται αρνούνται να χτυπήσουν τον άοπλο λαό.

Το απόγευμα της 3^η Ιούνη ανακοινώνεται άλλη μια συγκέντρωση διαμαρτυρίας για το βράδυ, που απαγορεύεται από τη κυβέρνηση. Ο κόσμος όμως επιμένει. Τα μεσάνυχτα νέες μονάδες στρατού (πιο ελεγχόμενες από το καθεστώς) φτάνουν στο Πεκίνο και επιτίθενται. 50 άρματα και χιλιάδες στρατιώτες, εισβάλουν στην πλατεία με στόχο να βάλουν ένα οριστικό τέλος στις διαμαρτυρίες. Φοιτητές και εργαζόμενοι πιασμένοι σε αλυσίδες τραγουδούν τον ύμνο της Διεθνούς. Ακολουθεί μια πραγματική σφαγή. Σκηνές φρίκης εκτυλίσσονται στην πλατεία Τιεν Αν Μεν. Μέσα σε λίγες ώρες ο αριθμός των νεκρών ξεπερνά τις 2.500. Χιλιάδες συλλαμβάνονται και ρίχνονται στις φυλακές.

Δε χρειάζεται να αναφερθούμε στις κόκκινες σημαίες και τα πορτρέτα του Μάο που ήταν αδύνατον να κρυφτούν από την εικόνα που έβγαινε στο εξωτερικό. Η ίδια η βιαιότητα της καταστολής από μόνη της είναι μια απόδειξη ότι οι κινητοποιήσεις είχαν ξεφύγει από τα στενά πλαίσια των αιτημάτων για «ελευθερία» και «μεταρρυθμίσεις». Αλλιώς θα μπορούσαν να διευθετηθούν μέσα στα πλαίσια των εσωκομματικών αντιθέσεων. Το ότι επιλέχθηκε η άγρια καταστολή υποδηλώνει πως η ρεβιζιονιστική ηγεσία της Κίνας αντιλαμβανόταν τον κίνδυνο να ξεφύγουν τα πράγματα σε κανάλια που καμιά από τις υπάρχουσες τάσεις δεν ήθελε. Έτσι κι αλλιώς οι μνήμες από την περίοδο της Πολιτιστικής Επανάστασης, με τη σημαντική βελτίωση του βιοτικού επιπέδου του κινεζικού λαού ήταν νωπές.

Στις αντιδράσεις των ηγετών της Δύσης περίσσεψε η υποκρισία. Ανακάλυψαν ξαφνικά ότι η Κίνα έπασχε από δημοκρατία. Η Κίνα με την νέα ηγεσία τής οποίας συνεργάζονταν όλοι τους άψογα, η Κίνα στην οποία επί τουλάχιστον μια δεκαετία επένδυαν αφειδώς, η Κίνα που ενδεχομένως αν συνέχιζε την πολιτική τής προσέγγισης με τη Δύση θα ήταν ο καταλυτικός παράγοντας που θα έγερνε τη ζυγαριά υπέρ των Αμερικάνων σε βάρος τής τότε Σοβιετικής Ένωσης.

Συγκλονίστηκε η Θάτσερ, ενοχλήθηκε ο Μπους, προβληματίστηκε για τις επενδύσεις της η ιαπωνική ηγεσία αλλά όλοι συνέστησαν ψυχραιμία και αυτοσυγκράτηση «για να μην αλλάξει η πολιτική ισορροπία στην Ασία» όπως χαρακτηριστικά συμβούλευσε ο «σοφός» Κίσινγκερ.

Μετά τη σφαγή στο Πεκίνο ακολούθησε πογκρόμ συλλήψεων και δικών που κατέληξαν σε θανατικές καταδίκες και εκτελέσεις. Ένα νέο κύμα τρομοκρατίας απλώθηκε στα εργοστάσια και στα Πανεπιστήμια. Πρόσφατα μάλιστα ήρθαν στο φως της δημοσιότητας καταγγελίες για εξαφανίσεις μαρξιστών φοιτητών στο Πεκίνο.

Στη σημερινή Κίνα, που πλέον η οικονομία λειτουργεί με καθαρά καπιταλιστικές μεθόδους, η στυγνή εκμετάλλευση του πολυπληθούς προλεταριάτου, η τεράστια υποχώρηση στα εργασιακά δικαιώματα, τα χιλιάδες εργατικά ατυχήματα, η τεράστια ανεργία και οι καθημερινές αυτοκτονίες είναι η ατράνταχτη απόδειξη ότι οι ανησυχίες του Μάο δυστυχώς επιβεβαιώθηκαν: «Οι αντιπρόσωποι της αστικής τάξης που χώθηκαν στο κόμμα, στην κυβέρνηση, το στρατό και τους διάφορους πολιτικούς τομείς αποτελούν ένα συμμάζεμα αντεπαναστατών ρεβιζιονιστών. Αν τους δοθεί η ευκαιρία θα αρπάξουν την εξουσία και θα μετατρέψουν τη δικτατορία του προλεταριάτου σε δικτατορία της μπουρζουαζίας» (Μάο Τσετούνγκ, Μάης 1966)