Στα τέλη Οκτώβρη του 1920, μόλις στα 22 του χρόνια, δολοφονήθηκε ο Δημοσθένης Λιγδόπουλος, αντιπρόσωπος του ΣΕΚΕ στο 2ο Συνέδριο της Κομμουνιστικής Διεθνούς. Επέστρεφε από τη Μόσχα και τα ίχνη του χάθηκαν όταν ταξίδευε με πλοίο μέσα στη Μαύρη Θάλασσα. Ήταν ο πρώτος Έλληνας κομμουνιστής που έδωσε τη ζωή του για τον επαναστατικό αγώνα.
Ο Δημοσθένης Λιγδόπουλος γεννήθηκε το 1898 και μεγάλωσε στην Αθήνα. Στα 1916 μπήκε στο Μαθηματικό του Πανεπιστημίου Αθηνών και την ίδια χρονιά μαζί με άλλους φοιτητές (Σπύρος Κομιώτης, Φραγκίσκος Τζουλάτης και οι αδελφοί Δούμα) ίδρυσε τη «Σοσιαλιστική Νεολαία Αθήνας». Η οργάνωση αυτή μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα απέκτησε πολλά μέλη και ιδιαίτερα μετά από τη νίκη της Οκτωβριανής Επανάστασης το 1917.
Την ίδια χρονιά η «Σοσιαλιστική Νεολαία» εξέδωσε τη μπροσούρα του Κροπότκιν «Προς τους νέους» με αποτέλεσμα η ηγεσία της -ανάμεσά τους και ο Λιγδόπουλος- να συλληφθούν και να καταδικαστούν σε 4 χρόνια φυλάκιση. Αποφυλακίστηκαν όμως πολύ νωρίτερα μετά από κύμα συμπαράστασης που εκδηλώθηκε σε όλη τη χώρα αλλά και στο εξωτερικό.
Τον Νοέμβρη του 1918 πραγματοποιήθηκε το ιδρυτικό συνέδριο του ΣΕΚΕ. Σημαντική ήταν η συμβολή του ίδιου όπως και της «Σοσιαλιστικής Νεολαίας» στη συγκρότηση του κόμματος της εργατικής τάξης. Ο Λιγδόπουλος ορίστηκε μέλος της Οργανωτικής Επιτροπής του Συνεδρίου. Εκφράζοντας την αριστερή τάση, έδωσε ιδεολογικοπολιτικές μάχες, κόντρα σε οπορτουνιστικές και μεσοβέζικες απόψεις που διατυπώθηκαν (Σιδέρης, Γιαννιός κ.α.). Χαρακτηριστική ήταν η κριτική που άσκησε στη νεοσυσταθείσα Κοινωνία των Εθνών (πρόδρομος του ΟΗΕ), καταγγέλλοντας την ουτοπία και την υποκρισία του εγχειρήματος, προβάλλοντας ταυτόχρονα τις πραγματικές αιτίες των ιμπεριαλιστικών πολέμων. Υπερασπίστηκε σταθερά τις κομμουνιστικές - επαναστατικές ιδέες και τον διεθνισμό και εξελέγη μέλος της ΚΕ του κόμματος. Ο Κορδάτος αναφέρει χαρακτηριστικά: «Επικριτές του Σιδέρη ήταν κυρίως οι νεολαίοι της Αθήνας, του Βόλου και της Θεσσαλονίκης, μ’ επικεφαλής το Δημοσθένη Λιγδόπουλο που εκπροσωπούσε στο Συνέδριο την αριστερή παράταξη. Ο Λιγδόπουλος, θαυμαστής και υμνητής της Ρωσικής (Οκτωβριανής) Επανάστασης ήταν ο μαχητικότερος αντίπαλος του Σιδέρη».
Αν συνυπολογίσουμε ότι όλα αυτά διαδραματίζονται σε μια εποχή που το επίπεδο συγκρότησης των κομμουνιστών ήταν πολύ χαμηλό, μπορούμε να αντιληφθούμε τις δυνατότητες που διέθετε αυτός ο νέος επαναστάτης.
Με απόφαση του συνεδρίου ανέλαβε τη θέση του διευθυντή στην εφημερίδα του ΣΕΚΕ «Εργατικός Αγών» που αναγνωρίστηκε ως το επίσημο κεντρικό όργανο του κόμματος.
Το Μάη του 1919 όταν συζητήθηκε μέσα στο ΣΕΚΕ το ζήτημα της σχέσης του κόμματος με τη Διεθνή, ο Λιγδόπουλος και οι σύντροφοί του της αριστερής τάσης υποστήριξαν σθεναρά την αποχώρηση του κόμματος από τη Β’ Διεθνή, την ένταξή του στη Γ’ Διεθνή και πέτυχαν να υιοθετηθεί η άποψή τους. Στον Ριζοσπάστη της 30ης Μάη ανακοινώθηκε επίσημα η απόφαση: «Το Σοσιαλιστικόν Εργατικόν Κόμμα λαβόν ύπ' όψιν ότι τα κόμματα και τα στοιχεία που απαρτίζουν σήμερον τη β' Διεθνή επρόδωσαν την σοσιαλιστικήν ιδεολογίαν συμπράττοντα με τας αστικάς κυβερνήσεις κατά το διάστημα του πολέμου και ότι συνεργαζόμενα με αυτάς εγκατέλειψαν την πάλην των τάξεων, ενίσχυσαν τον ιμπεριαλιστικόν πόλεμον (…) αποφασίζει: 1) Να αποχώρηση εκ της β' Διεθνούς και να αποκήρυξη την οπορτουνιστικήν τακτικήν της. 2) Δίδει εντολήν εις την Κεντρικήν Επιτροπήν να προπαρασκευάση το έδαφος δια την προσχώρησιν εις την γ' Διεθνή…». (Το ΚΚΕ, Επίσημα Κείμενα). Η απόφαση επιβεβαιώθηκε και οριστικοποιήθηκε στο 2ο Συνέδριο του ΣΕΚΕ τον Απρίλη του 1920.
Στις 15 Γενάρη του 1920 ο Λιγδόπουλος πήρε μέρος ως εκπρόσωπος του ΣΕΚΕ στη Διάσκεψη των Βαλκανικών Κομμουνιστικών και Σοσιαλιστικών Κομμάτων που πραγματοποιήθηκε στη Σόφια. Τότε ιδρύθηκε η Βαλκανική Κομμουνιστική Ομοσπονδία.
Το καλοκαίρι του ίδιου χρόνου ταξίδεψε στη Μόσχα για να συμμετάσχει ως εκπρόσωπος του ΣΕΚΕ στο 2ο Συνέδριο της Κομμουνιστικής Διεθνούς, υλοποιώντας την απόφαση του κόμματος για ένταξή του σ’ αυτήν. Ήταν μια δύσκολη αποστολή κυρίως εξαιτίας των συνθηκών που επικρατούσαν στη Ρωσία με τον εμφύλιο πόλεμο και τον αποκλεισμό της χώρας από τους δυτικούς ιμπεριαλιστές. Έτσι αναγκάστηκε να ταξιδέψει μέσω Κωνσταντινούπολης και Μαύρης Θάλασσας. Κατάφερε να φτάσει στη Μόσχα και να πάρει μέρος στο Συνέδριο που ενέταξε το ΣΕΚΕ στην ΚΔ. Εκεί ο Λιγδόπουλος γνώρισε τον Ωρίωνα Αλεξάκη, έναν αξιόλογο νέο κομμουνιστή σχεδόν συνομήλικό του.
Ο Ωρίων Αλεξάκης από τα 17 του χρόνια ήταν μέλος του μπολσεβίκικου κόμματος και είχε πάρει μέρος σε μάχες εναντίον των Γερμανών στην Κριμαία και των Λευκοφρουρών στον εμφύλιο. Επίσης πολέμησε εναντίον των στρατευμάτων της Αντάντ όταν έγινε η ιμπεριαλιστική επέμβαση στην Ουκρανία. Οι ικανότητές του ήταν τέτοιες που μέσα σε ένα χρόνο ανέλαβε υψηλόβαθμες καθοδηγητικές θέσεις στη Σεβαστούπολη.
Ο Αλεξάκης ορίστηκε αντιπρόσωπος της ΚΔ στα Βαλκάνια και του δόθηκε εντολή να επιστρέψει μαζί με τον Λιγδόπουλο στην Ελλάδα για να διεκπεραιώσει το τυπικό μέρος της ένταξης του ΣΕΚΕ στην ΚΔ.
Το ταξίδι τους στην Ελλάδα προγραμματίστηκε για τον Οκτώβρη του 1920. Οι δύο νέοι μαζί με άλλους κομμουνιστές έφτασαν στην Οδησσό και επιβιβάστηκαν σε ένα μικρό πλοίο. Στη διαδρομή τους μέσω της Μαύρης Θάλασσας τα ίχνη τους χάθηκαν.
Η πρώτη απογοητευτική πληροφορία ήρθε από την ίδια την Γ’ Διεθνή στις αρχές του Γενάρη του 1921 που ανέφερε ότι ο Λιγδόπουλος και ο Αλεξάκης θα έπρεπε να βρίσκονταν ήδη στην Ελλάδα αφού αναχώρησαν από τη Ρωσία στις αρχές Οκτώβρη με ρωσικό πλοίο και ενδιάμεσο προορισμό την Βουλγαρία ώστε να συμμετάσχουν στη συνδιάσκεψη της Βαλκανικής Ομοσπονδίας στη Σόφια, την 1η Νοέμβρη. Το σίγουρο ήταν ότι δεν έφτασαν ποτέ στη Βουλγαρία μέχρι και το τέλος του Δεκέμβρη. Από τότε άρχισαν έρευνες για την αναζήτηση των δύο κομμουνιστών μένοντας ως τελευταία ελπίδα η περίπτωση σύλληψης ή φυλάκισής τους.
Νεότερες πληροφορίες όμως ανέφεραν ότι μέλη του πληρώματος του πλοίου που μετέφερε τον Λιγδόπουλο ήταν Τουρκολαζοί πειρατές οι οποίοι λήστεψαν και σκότωσαν τους επιβαίνοντες. Το γεγονός κατήγγειλε ο μηχανικός του πλοίου σε Ρώσους ναυτικούς της Μαύρης Θάλασσας. Το πλήρωμα συνελήφθη από τις τουρκικές αρχές και ομολόγησε τη δολοφονία. Τελικά σύμφωνα με τηλεγραφήματα που στάλθηκαν από την Κωνσταντινούπολη στις 20/1/1921 ο Λιγδόπουλος και οι σύντροφοί του είχαν δολοφονηθεί από το πλήρωμα του πλοίου τη δεύτερη μέρα του ταξιδιού κατά τη διάρκεια του ύπνου και τα πτώματά τους πετάχτηκαν στη θάλασσα.
Όταν επιβεβαιώθηκε και επίσημα ο θάνατός του η ΚΕ του ΣΕΚΕ σε ανακοίνωση που εξέδωσε και δημοσιεύτηκε στο Ριζοσπάστη στις 22/1/1921 κατήγγειλε για τη δολοφονία ως ηθικούς αυτουργούς το ελληνικό κράτος και τους πράκτορες του διεθνούς ιμπεριαλισμού που εμπόδιζαν με κάθε τρόπο τους κομμουνιστές -και τον ίδιο τον Λιγδόπουλο- να μετακινηθούν νόμιμα στη Σοβιετική Ρωσία, αναγκάζοντας τους να χρησιμοποιούν επικίνδυνες διαδρομές. Μια τακτική που είχε ως αποτέλεσμα το στυγερό έγκλημα στη Μαύρη Θάλασσα.
Ο Δημοσθένης Λιγδόπουλος έζησε τη σύντομη ζωή του σε εποχές που το ελληνικό κομμουνιστικό κίνημα ήταν σε εμβρυακή κατάσταση. Παρά τη μικρή του ηλικία έδειχνε ότι ήταν γνώστης της μαρξιστικής - λενινιστικής ιδεολογίας και είχε ξεκάθαρες επαναστατικές απόψεις που δε δίστασε να τις θέσει σε δοκιμασία στα όργανα του κόμματος. Κατάφερε σύντομα να αναλάβει υποχρεώσεις υψηλόβαθμου στελέχους και να εκπροσωπήσει το κόμμα στα διεθνιστικά του καθήκοντα. Γνώριζε τις δυσκολίες και τους κινδύνους αυτής της επιλογής του και το πλήρωσε με τη ζωή του. Ήταν ένας νέος επαναστάτης που αν ζούσε περισσότερο θα μπορούσε να προσφέρει πολλαπλάσια. Πρέπει να αισθανόμαστε υπερήφανοι που το κομμουνιστικό μας κίνημα έκανε τα πρώτα του βήματα έχοντας στις γραμμές του έναν τόσο αξιόλογο αγωνιστή.
Πηγές
1. Ριζοσπάστης 21/1/1921 και 22/1/1921
2. Γ. Κορδάτος, «Ιστορία του ελληνικού εργατικού κινήματος», εκδ. Μπουκουμάνη
3. «Το ΚΚΕ, Επίσημα Κείμενα», τόμος Πρώτος, εκδ. Σύγχρονη Εποχή
Σ.Σ.
Αθάνατος στη συλλογική μνήμη.
ΑπάντησηΔιαγραφή