Η Οργάνωση Μαρξιστών Λενινιστών Ελλάδας (ΟΜΛΕ) για τη «φιλελευθεροποίηση» της Χούντας και την εξέγερση του Πολυτεχνείου

 

Δημοσιεύτηκε στην Προλεταριακή Σημαία, φύλ. 996, στις 15/11/2025

Το ξεκίνημα του 1973 στην Ελλάδα σημαδεύτηκε από μεγάλες φοιτητικές κινητοποιήσεις, με πιο εμβληματική αυτήν της κατάληψης της Νομικής, που θεωρείται προπομπός της εξέγερσης του Νοέμβρη. Στη νεολαία και τον λαό επικρατούσε μεγάλη δυσφορία και αναβρασμός Οξυνόταν συνεχώς η αντίθεση των λαϊκών μαζών με τον φασισμό και τον αμερικανικό ιμπεριαλισμό. Οι εσωτερικές αντιθέσεις του καθεστώτος αλλά και η δυσαρέσκεια στους κόλπους της αστικής τάξης διογκώνονταν. Όλα οδηγούσαν στη μεγάλη έκρηξη. «Μόνο όσοι στήριξαν και στηρίζουν ελπίδες στην "αυτοεξέλιξη" του φασισμού σε δημοκρατία, μόνο όσοι έτρεφαν αυταπάτες για την "ομαλή πορεία" των διαδικασιών "φιλελευθεροποίησης" του φασισμού, μόνο όσοι ανησυχούσαν για τον "κίνδυνο να απομονωθεί η πολιτική ηγεσία από τα πεντέμισι εκατομμύρια ψηφοφόρων οι οποίοι οπωσδήποτε θα ψηφίσουν στις "εκλογές" που προετοίμαζε ο Παπαδόπουλος δεν μπορούσαν να αντιληφθούν και τελικά δεν ήθελαν μια τέτοια εξέλιξη». (Προκήρυξη της ΟΜΛΕ - Δεκέμβρης 1973).

Πράγματι, η κυρίαρχη άποψη των παλιών αστικών πολιτικών κομμάτων αλλά και των ρεφορμιστών του ΚΚΕ και ΚΚΕεσ, (πιο καλυμμένα το ΚΚΕ και πιο ανοιχτά το ΚΚΕεσ) και παρά τις επιμέρους αντιρρήσεις, ήταν να συμμετέχουν στην προσπάθεια «φιλελευθεροποίησης» του καθεστώτος που προανήγγειλαν οι Παπαδόπουλος και Μαρκεζίνης από το καλοκαίρι του 1973. Στόχος αυτού του ελιγμού της Χούντας ήταν να εκτονώσει τη μεγάλη πίεση που ασκούνταν από τις λαϊκές και νεολαιίστικες κινητοποιήσεις και μια σταδιακή «πολιτικοποίηση» της Χούντας, ένα καθεστώς, δηλαδή, με το οποίο το ελληνικό πολιτικό σύστημα και ο αμερικανικός ιμπεριαλισμός θα μπορούσαν να διαιωνίσουν την κυριαρχία τους και να ελέγξουν τις εξελίξεις. Σε άλλη περίπτωση, υπήρχε ο φόβος ανάπτυξης αντιιμπεριαλιστικού κινήματος που ενδεχομένως να είχε απρόβλεπτες συνέπειες για τα αμερικανικά συμφέροντα.

Σε αυτή την προσπάθεια το παλιό πολιτικό σύστημα καλούνταν να βάλει πλάτη. Ειδικά τα κόμματα του ρεφορμισμού είχαν αποδεχθεί τη νομιμότητα της υποτιθέμενης μετεξέλιξης της Χούντας σε Δημοκρατία και διεκδικούσαν εκλογές με ευνοϊκότερους όρους. Τα «δημοκρατικά ανοίγματα» της Χούντας είχαν ήδη ξεκινήσει από την προηγούμενη χρονιά, που άρχισε να γίνεται μια συζήτηση για «εκλογές» και «δημοψήφισμα» για το πολιτειακό, μια προσπάθεια δηλαδή να αμβλύνουν τις γωνίες και να αντιμετωπίσουν τη δυσαρέσκεια του κόσμου.

Όμως, για τους μαρξιστές-λενινιστές, η θέση που έπρεπε να κρατήσει ο λαός ήταν ξεκάθαρη: «Αυτό που επέρχεται στη χώρα και που έχει τεράστια σημασία δεν είναι η επάνοδος στο κοινοβούλιο και οι εκλογές με τη συμμετοχή των υπό τον έλεγχο του "συνταγματικού δικαστηρίου" "εθνικοφρόνων" κομμάτων, αλλά η ανάπτυξη των μαζικών αγώνων της εργατικής τάξης και της νεολαίας που ανοίγουν ελπιδοφόρες προοπτικές για την ανάπτυξη ενός πλατιού αντιφασιστικού-αντιιμπεριαλιστικού κινήματος». (Προκήρυξη της ΟΜΛΕ - Δεκέμβρης 1973).

Η επαναστατική αυτή γραμμή αποδείχθηκε ξεκάθαρα -με τα γεγονότα του Πολυτεχνείου- ότι ανταποκρινόταν στις αγωνιστικές διαθέσεις των λαϊκών μαζών. Ο αγώνας απέκτησε χαρακτηριστικά αντιφασιστικά και αντιιμπεριαλιστικά με την επίμονη προσπάθεια των μαρξιστών-λενινιστών και μελών άλλων οργανώσεων της επαναστατικής αριστεράς (ΕΚΚΕ, ΟΣΕ, ΜΑΧΗΤΗΣ κ.λπ.) σε όλες τις μαζικές διαδικασίες, όχι μόνο κατά την εξέγερση του Νοέμβρη αλλά και των προηγούμενων κινητοποιήσεων και συγκρούσεων. Όπως στην κατάληψη της Νομικής και στη μεγαλειώδη διαδήλωση που ακολούθησε, όπου οι φοιτητές που ήταν οργανωμένοι στην ΟΜΛΕ ή βρίσκονταν στον κύκλο επιρροής της έπαιξαν σημαντικό ρόλο. Όπως στη φοιτητική διαδήλωση της 25^ης Σεπτέμβρη του 1973, όπου επικράτησαν τα αντιιμπεριαλιστικά - αντιφασιστικά συνθήματα, σε αντίθεση με τα στενά φοιτητικά των ρεφορμιστών και κεντρώων. Όπως στη μεγάλη συγκέντρωση του Χημείου στις 26 Οκτώβρη 1973, την πρώτη διαδήλωση επί Μαρκεζίνη, όπου οι ρεφορμιστές δε συμμετείχαν ή στη διαδήλωση με τις μεγάλες συγκρούσεις της 4^ης Νοέμβρη στο μνημόσυνο του Γ. Παπανδρέου κ.ά. Το κυρίαρχο σύνθημα σε όλες αυτές τις κινητοποιήσεις ήταν «ΚΑΤΩ Η ΧΟΥΝΤΑ» και «ΕΞΩ ΟΙ ΑΜΕΡΙΚΑΝΟΙ». Με σταθερότητα αποκάλυπταν τον οπορτουνισμό και τις αυταπάτες των ρεφορμιστών και συμμετείχαν ενεργά στις διαδηλώσεις που έστρωσαν το έδαφος για τον Νοέμβρη.

Αντίθετα, η γραμμή της υπονόμευσης των αγώνων, η γραμμή του «ρεαλισμού», η γραμμή της «αποκατάστασης της ομαλότητας» που προωθούνταν από ρεφορμιστές και αστούς πολιτικούς απομονώθηκε από τον μεγάλο ξεσηκωμό. Λίγες μέρες πριν την κατάληψη του Πολυτεχνείου, η θέση της Αντι-ΕΦΕΕ ήταν: «Να αποφύγουμε την άκαιρη, βιαστική κατευθείας χρησιμοποίηση των πιο αποφασιστικών μορφών αγώνα…» (ΑΜΕΕ, Απρίλης 1974). Αλλά όταν φάνηκε ότι οι φοιτητές ήταν αποφασισμένοι να καταλάβουν το Πολυτεχνείο, οι αρχικές προσπάθειες της ΚΝΕ με την Αντι-ΕΦΕΕ στόχευαν στην απομόνωση των φοιτητών του Πολυτεχνείου από τους υπόλοιπους. Στη συνέχεια, αφού αυτή η τακτική δεν απέδωσε, επιχείρησαν να αντιταχθούν σθεναρά στην πρόταση για κατάληψη που ήταν κυρίαρχη. Η ροή των γεγονότων ήταν τέτοια που κινδύνευαν να απομονωθούν οι ίδιοι και αναγκάστηκαν να συμμετέχουν, με τη λογική να παραμείνουν οι εκδηλώσεις στο Πολυτεχνείο μέσα σε φοιτητικά πλαίσια. Αρνήθηκαν τη συμμετοχή εργαζομένων και μαθητών, κάτι που και πάλι δεν κατάφεραν. Μιλούσαν για απαγκίστρωση, αποχώρηση, έλλειψη προετοιμασίας, προβοκάτορες. Η τελευταία γραμμή τους ήταν να παραμείνει ο αγώνας καθαρά αντιδικτατορικός και πρότειναν να σταλεί έκκληση σε όλα τα αντιδικτατορικά κόμματα για σχηματισμό «κυβέρνησης Εθνικής Ενότητας», δηλαδή ενότητα με τους αστούς πολιτικούς. Αφού δεν κατάφεραν ούτε αυτή η γραμμή να περάσει, κατέληξαν σε τραμπουκισμούς και αντιδημοκρατικές παραβιάσεις των αποφάσεων. Να σημειώσουμε, όμως, ότι πολλοί φοιτητές της ΚΝΕ διαφοροποιήθηκαν από την επίσημη γραμμή της ηγεσίας και συμμετείχαν ενεργά στην κατάληψη. Στην ίδια περίπου γραμμή κινήθηκε και η «ανανεωτική» πτέρυγα του ρεφορμισμού. «Σκοτεινές δυνάμεις εργάζονται για να φράξουν το δρόμο προς την κατεύθυνση αυτή (εννοεί τη δημοκρατική ομαλότητα) και οργανώνουν προκλήσεις για να δικαιολογήσουν την επιβολή στρατοκρατικών μέτρων». (Μ. Δρακόπουλος 14/11/1973).

Δυστυχώς για αυτούς, οι εξελίξεις κατά τη διάρκεια της εξέγερσης τούς ξεπέρασαν από την πρώτη στιγμή. Η συμμετοχή εργατών στην κατάληψη, η πραγματοποίηση εργατικής συνέλευσης και η λογοκριμένη από τους ΚΝΕ και Ρήγα Φεραίο Διακήρυξή της έθεσε ζητήματα που οι ρεφορμιστές ούτε ήθελαν ούτε τολμούσαν να ψελλίσουν. Ζητήματα που έθεταν ως κυρίαρχο στόχο όχι μόνο την πτώση της Χούντας αλλά το «...πέρασμα της εξουσίας στον (εργαζόμενο) λαό (και όχι στους δημαγωγούς που επί δεκάδες χρόνια τον καπηλεύονταν με τα γενικά "περί Δημοκρατίας" συνθήματά τους)». Οι λογοκριμένες φράσεις από την Συντονιστική Επιτροπή είναι μέσα στις παρενθέσεις.

Τα μέλη της επαναστατικής αριστεράς έδωσαν όλες τους τις δυνάμεις για να γίνουν πράξη οι αγωνιστικές διαθέσεις των φοιτητών και του λαού. Δε συμβιβάστηκαν με το αίτημα για μια απλή αλλαγή προσώπων στην εξουσία που δε θα έθιγε το καθεστώς της εξάρτησης και της αμερικανοκρατίας. Στην απόφαση της ΟΜΛΕ τον Οκτώβρη του 1973, αυτή η στάση τέθηκε με τον πιο ξεκάθαρο τρόπο: «Για όποιον δε νοσταλγεί την αντιπολίτευση στα πλαίσια της φασιστικής νομιμότητας, όπως συμβαίνει με την αστική αντιπολίτευση και τους συρόμενους πίσω της ρεβιζιονιστές ηγέτες, αυτό που επέρχεται στη χώρα μας και που έχει τεράστια σημασία, δεν είναι η επάνοδος στο κοινοβούλιο και οι εκλογές […] αλλά η ανάπτυξη των μαζικών αγώνων της εργατικής τάξης και της νεολαίας που ανοίγουν ελπιδοφόρες προοπτικές για την ανάπτυξη ενός πλατιού αντιφασιστικού-αντιιμπεριαλιστικού κινήματος»

Τελικά, η ίδια η εξέγερση του Πολυτεχνείου ήταν η αιτία της κατάρρευσης όλων των αυταπατών που έλεγαν πως το καθεστώς θα εξελισσόταν σταδιακά, θα μετασχηματιζόταν σε μια πιο «πολιτικοποιημένη» εξουσία και θα ακολουθούσε η «ομαλή μετάβαση» σε μια κλασσική κοινοβουλευτική δημοκρατία. Η άγρια καταστολή που ακολούθησε, με τους δεκάδες νεκρούς και τραυματίες, απέδειξε ότι στην περίφημη «φιλελευθεροποίηση» του καθεστώτος δε χωρούσαν οι λαϊκές κινητοποιήσεις. Η «ομαλή μετάβαση» και η «πολιτικοποίηση» ισοπεδώθηκαν κάτω από τις ερπύστριες των τανκς. Ένα νέο πραξικόπημα ακολούθησε στις 25 Νοέμβρη, αυτό του Ιωαννίδη.

Όμως, οι χιλιάδες λαού και νεολαίας που συμμετείχαν στην εξέγερση έβαλαν τη σφραγίδα τους στις εξελίξεις, όχι μόνο για την τελευταία πράξη της Χούντας που κατέρρευσε λίγους μήνες αργότερα με τα τραγικά γεγονότα της Κύπρου, αλλά επηρεάζοντας καθοριστικά το μεταπολιτευτικό σκηνικό και αφήνοντας το αποτύπωμά τους στους λαϊκούς, εργατικούς και νεολαιίστικους αγώνες των επόμενων δεκαετιών, μέχρι και σήμερα.

Σ.Σ.