Μόνη εγγύηση για την ειρήνη η κοινή πάλη των λαών της περιοχής

του Άλκη Γραβάνη-Αποστολόπουλου

Δημοσιεύτηκε στο περιοδικό «Έναυσμα» τ. 49, άνοιξη 2018

Η ενδοϊμπεριαλιστική αντιπαράθεση καθορίζει τις εξελίξεις στην περιοχή

Έναν χρόνο μετά τον βομβαρδισμό της Συρίας με τόμαχοκ από τους Αμερικάνους, οι λαοί της περιοχής βρίσκονται ακόμη μια φορά αντιμέτωποι με μια επικίνδυνη κλιμάκωση. Ο λόγος για το βομβαρδισμό στόχων (14/4) του καθεστώτος στη Συρία με επικεφαλής τις ΗΠΑ κι από πίσω συντασσόμενες Βρετανία και Γαλλία. Η εξέλιξη αυτή, όσο και οι δηλώσεις που ακολούθησαν από πλευράς Ρωσίας, πως «θα υπάρξουν συνέπειες», δείχνουν την ένταση της σύγκρουσης, με τα πιο εφιαλτικά σενάρια για τους λαούς της περιοχής να είναι στο τραπέζι.

 

Στο σημείο αυτό οφείλουμε να καταγγείλουμε και τη στάση της ελληνικής κυβέρνησης και συνολικά του αστικού πολιτικού προσωπικού, που, για άλλη μια φορά, παραχωρούν τη Σούδα για πτήσεις ανεφοδιασμού και επιτήρησης, προκειμένου να υπηρετηθούν με τον καλύτερο τρόπο τα αμερικάνικα φιλοπόλεμα σχέδια.

Το εύφλεκτο τοπίο και οι υπαρκτοί κίνδυνοι μιας νέας πιο σοβαρής κλιμάκωσης δείχνουν με καθαρό τρόπο, πως η σύγκρουση ΗΠΑ-Ρωσίας στο έδαφος της Συρίας απειλεί την ειρήνη και την ασφάλεια για όλους τους λαούς της περιοχής. Τα τελευταία χρόνια, οι λαοί της Μ. Ανατολής, της ΝΑ Μεσογείου και της Β. Αφρικής πληρώνουν με βαρύ «φόρο αίματος» την άγρια σύγκρουση μεταξύ των ιμπεριαλιστών με επίδικα την κυριαρχία στην περιοχή, τον έλεγχο σφαιρών επιρροής καθώς και πηγών ενέργειας και μεταφοράς τους, συνολικά την οικονομική και γεωστρατηγική θέση-ενίσχυσή τους. Πληρώνουν με το κομμάτιασμα, την οικονομική-κοινωνική διάλυση και την ερημοποίηση των χωρών τους, την προώθηση από πλευράς ΗΠΑ της στρατηγικής περίσφιξης-απώθησης της Ρωσίας και την προσπάθεια της τελευταίας για αναβαθμισμένες απαντήσεις μακριά από τα σύνορα της μετά από καιρό. Για να μην πάμε πιο παλιά: τα εκατομμύρια των εκτοπισμένων της Συρίας, το ρήμαγμα της Λιβύης, οι συγκρούσεις στην Ουκρανία την τελευταία δεκαετία είναι συνέπειες μιας εξελισσόμενης ιμπεριαλιστικής σύγκρουσης στο πλαίσιο της αναδιάταξης δυνάμεων και αναδιαμόρφωσης σχέσεων παγκοσμίως.

Στο πλαίσιο αυτής της σύγκρουσης και με επίκεντρο την περιοχή στην οποία βρίσκεται και η χώρα μας, μια σειρά περιφερειακές δυνάμεις (Ισραήλ, Ιράν, Τουρκία, Σ. Αραβία κλπ.) προσπαθούν να «εκμεταλλευτούν» τις αντιθέσεις και τα όποια «κενά» των μεγάλων παικτών -συντασσόμενες με τον ένα ή τον άλλον ιμπεριαλιστή- και να ενισχύσουν τον ρόλο και τη θέση τους, να καθορίσουν εξελίξεις στην περιοχή. Οι συγκρούσεις στην περιοχή και η συσσώρευση πολεμικών μηχανών σε αυτή φέρνουν τον κίνδυνο μιας γενικευμένης σύγκρουσης, που θα έβαζε μεγαλύτερες φωτιές στην περιοχή ολοένα και πιο κοντά.

Οι ελληνοτουρκικές σχέσεις στη δίνη των ανταγωνισμών

Τα γεγονότα των τελευταίων μηνών έφεραν στο προσκήνιο ξανά ζητήματα που αφορούν τις ελληνοτουρκικές σχέσεις-αντιθέσεις, τα επίδικα αυτών, τον ρόλο και τη θέση της κάθε χώρας μέσα στο συνεχώς υπό διαμόρφωση ρευστό και ασταθές πλαίσιο στην περιοχή. Αναφερόμαστε στα όσα συμβαίνουν στο Αιγαίο, τα γεγονότα γύρω από την Κύπρο, τις εκατέρωθεν παραβιάσεις και απειλές που εκτοξεύονται. Ταυτόχρονα, ανέδειξαν με εμφατικό τρόπο τον ρόλο του αμερικάνικου ιμπεριαλισμού σε ολόκληρο το τόξο Βαλκάνια-Μ. Ανατολή-ΝΑ Μεσόγειος, τις επιδιώξεις και τους τρόπους που προκρίνει για να τις προωθήσει.

Αναδεικνύονται, λοιπόν, μια σειρά ζητήματα-εστίες έντασης ανάμεσα στις αστικές τάξεις της Ελλάδας και της Τουρκίας. Ζητήματα διαχρονικά, που αφορούν τον έλεγχο του Αιγαίου με τον στρατηγικό ρόλο που έχει, ως διάδρομος καθόδου από τη Μαύρη Θάλασσα προς τη Μεσόγειο, τον έλεγχο της κυπριακής ΑΟΖ και την ένταση στα οικόπεδα της, διεκδικήσεις για επέκταση της αιγιαλίτιδας ζώνης στα 12 μίλια, υφαλοκρηπίδα, εθνικές μειονότητες κλπ.

Στο σημείο αυτό, να πούμε πως οι διαφορές και αντιπαραθέσεις των δύο αστικών τάξεων ακουμπούν τους όρους σχηματισμού των κρατών Ελλάδας και Τουρκίας. Ανεκπλήρωτοι «πόθοι - πληγές» και τριβές που κρατούν ως σήμερα έχουν τη ρίζα τους ιστορικά στην καθορι­στική επέμβαση των ξένων δυνάμεων στη συγκρότηση-εξέλιξη των δύο κρατών. Και οι δυο άρχουσες τάξεις στήθηκαν στην κυριολεξία από τον ιμπεριαλιστικό παράγοντα. Το καθοριστικό, λοιπόν, στις αντιθέσεις των δύο αστικών τάξεων είναι το στοιχείο της εξάρτησης που βαραίνει και τις δύο χώρες. Το ποιος έθετε σε όλη τη σύγχρονη ιστορία θέμα αμφισβήτησης της κυριαρχίας του άλλου, κάθε φορά σχετιζόταν με το ποιος είχε, ή νόμιζε ότι είχε, την εύνοια του αμερικάνικου ιμπεριαλισμού.

Σε μια σειρά επεισόδια, από τη Μικρασιατική εκστρατεία το 1922 μέχρι τα Ίμια το 1996, γινόταν φανερό πως πρόκειται για μια άδικη και αντιδραστική αντιπαράθεση, στην οποία οι λαοί καλούνταν να σφαγιαστούν για συμφέροντα ξένα και ενάντια στα δικά τους. Αν αυτή είναι η μία πλευρά, η άλλη έχει να κάνει με το ότι οι «λύσεις» που κάθε φορά δρομολογούνταν, ευνοούσαν την προώθηση των συμφερόντων των ξένων δυνάμεων και των ιμπεριαλιστών, μέσω της πίεσης στη μια ή και στις δύο κυρίαρχες τάξεις για ευθυγράμμιση στις επιλογές τους.

Το ενδεχόμενο ενός πολέμου

Με βάση τα προηγούμενα, γίνεται κατανοητό πως το ενδεχόμενο ενός θερμού επεισοδίου ή ακόμα κι ενός τοπικού πολέμου έχει πραγματική βάση κι επικίνδυνες διαστάσεις για τους δύο λαούς.

Με δοσμένη την ιμπεριαλιστική εξάρτηση και στις δύο χώρες, οι άρχουσες τάξεις στηρίζουν τις φιλοδοξίες τους στους Αμερικάνους ιμπερια­λιστές. Η ελληνική αστική τάξη και η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ εμφανίζεται εδώ και καιρό ως πυλώνας σταθερότητας, ως ο «πρόθυμος» να προωθήσει τα συμφέροντα του αμερικάνικου ιμπεριαλισμού στην περιοχή. Το ταξίδι Τσίπρα στον Τραμπ και ό,τι ακολούθησε (εξοπλιστικά, αναβάθμιση-διεύρυνση βάσεων, αντιδραστικοί άξονες και συμφωνίες με Ισραήλ-Αίγυπτο) δείχνουν την υποτέλεια της αστικής τάξης, η οποία προσπαθεί να κερδίσει καλύτερες θέσεις απέναντι στην τούρκικη αστική τάξη. Γι' αυτό εκμεταλλεύεται την όξυνση στις σχέσεις Τουρκίας-ΗΠΑ του τελευταίου διαστήματος και πλασάρεται σε κάθε ευκαιρία ως ο ατζέντης των αμερικάνικων συμφερόντων στην περιοχή.

Από την άλλη, ο Ερντογάν και η τούρκικη αστική τάξη (με τις βαθιές αντιθέσεις στο πλαίσιο της) είναι αντιμέτωπη με σοβαρά προβλήματα και πιέσεις. Η ένταση στις σχέσεις της Τουρκίας με τους δυτικούς ιμπεριαλιστές (ΗΠΑ και Γερμανία), η πρόσφατη εισβολή στη Συρία και κατάληψη του Αφρίν, οι τριμερείς με Ρωσία και Ιράν και η συμφωνία για αγορά οπλικών συστημάτων S-400 από τη Ρωσία εντάσσονται σε ένα συνολικότερο πλαίσιο αναζήτησης ρόλου στην περιοχή και επαναδιαπραγμάτευσης της σχέσης της με τους ιμπεριαλιστές.

Σε αυτό το ρευστό και ασταθές γεωπολιτικό περιβάλλον, τον πρώτο λόγο έχουν οι ιμπεριαλιστές χωρίς αυτό να σημαίνει πως οι εξαρτημένες χώρες δεν κάνουν τους υπολογισμούς τους ανάλογα με το βάρος που διαθέτει η κάθε μια. Καθοριστικό στοιχείο για το πώς αντιμετωπίζονται εξαρτημένες αστικές τάξεις και περιφερειακές δυνάμεις αποτελεί το αν προωθούνται τα συμφέροντα και οι επιλογές των ιμπεριαλιστών.

Με αυτή την έννοια, ένας ενδεχόμενος πόλεμος μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας θα έχει την έγκριση ή την ανοχή των ιμπεριαλιστών, θα είναι μέρος ενός συνολικότερου σχεδίου που θα προωθεί τα συμφέροντα τους. Όσον αφορά τα προβλήματα που έρχεται να «λύσει» κάποιος πόλεμος, αυτά αποτελούν πλευρές του γενικότερου ζητήματος. Δηλαδή της προσπάθειας που κάνει η κάθε πλευρά να ανατρέψει τις ισορροπίες υπέρ της. Να αλλάξει συνολικά τους συσχετισμούς η μια σε βάρος της άλλης. Με βάση τα παραπάνω, ένας τέτοιος πόλεμος θα είναι άδικος και αντιδραστικός. Το λαϊκό κίνημα και στις δύο χώρες θα πρέπει να παλέψει για την αποτροπή του. Για να μην σφαγιαστούν οι δυο λαοί για τα συμφέροντα των ντόπιων κυρίαρχων τάξεων και των επικυρίαρχων ιμπεριαλιστών. Ο μόνος τρόπος που μπορεί να τεθεί το ζήτημα από τη σκοπιά του λαϊκού κινήματος είναι σε αντιιμπεριαλιστική-αντιπολεμική βάση. Ώστε οι λαοί να βάλουν απέναντι τους πραγματικούς υποκινητές και υπεύθυνους του πολέμου, τους ιμπεριαλιστές και τις αντιδραστικές άρχουσες τάξεις.

Στάσεις και απόψεις μέσα στο κίνημα

Σε γενικές γραμμές, θα λέγαμε ότι υπάρχουν δύο απόψεις στο πλαίσιο της Αριστεράς σχετικά με το ζήτημα των πολεμικών κινδύνων που αντι­μετωπίζει ο λαός μας.

Η προσέγγιση από μια σειρά δυνάμεις (ΚΚΕ κ.λπ.) υιοθετεί το σχήμα του «επιτιθέμενου-αμυνόμενου», της «τούρκικης προκλητικότητας» και «επιθετικότητας». Ένα σχήμα που χρησιμοποιείται από τις δύο αστικές τάξεις, προκειμένου να καλλιεργήσουν το αίσθημα της εθνικής ομοψυχίας, να δικαιολογήσουν εξοπλισμούς και να παρουσιάσουν πως, μπροστά στα λεγόμενα «εθνικά θέματα», απαιτείται να θυσιαστούν οι εργατικές διεκδικήσεις στον βωμό των αστικών συμφερόντων. Αλήθεια, οι αμερικανόπνευστοι αντιδραστικοί άξονες με Αίγυπτο και Ισραήλ, η επέκταση στα 12 μίλια στο Αιγαίο, η συνολική ευ­θυγράμμιση με τις απαιτήσεις και τα σχέδια των Αμερικάνων δε συνιστούν επιθετικές κινήσεις από πλευράς ελληνικής αστικής τάξης;

Το πιο ουσιαστικό: αυτές οι δυνάμεις δε θέλουν να «δουν» την ιμπεριαλιστική εξάρτηση και τον καθοριστικό ρόλο του ιμπεριαλισμού στις σχέσεις των δύο χωρών. Καταλήγουν σε μια «εθνικοπατριωτική» ρητορική, μετατρέποντας την εργατική τάξη και τον λαό σε ουρά στην αστική τάξη και την πολιτική της. Όταν το ΚΚΕ «καλεί το λαό σε επαγρύπνηση», καταλήγει να καλεί σε «υπεράσπιση των κυριαρχικών δικαιωμάτων» και της «εδαφικής ακεραιότητας» απέναντι στις τούρκικες προκλήσεις.

Η άλλη προσέγγιση αφορά μια σειρά δυνάμεις (τροτσκιστικές, αναρχοαυτόνομες κλπ.), οι οποίες βλέπουν ολοκληρώσεις και μονοπώλια να συγκρούονται στην περιοχή, υποτιμούν (και αυτές) την ιμπεριαλιστική εξάρτηση της χώρας. Με συνθήματα για «ανοιχτά σύνορα», προσπερνούν ότι τα σύνορα σήμερα ανοίγει και ξαναχαράζει ο ιμπεριαλισμός με το κομμάτιασμα χωρών. Τελικά, δεν ιεραρχούν ούτε βλέπουν ως αναγκαιότητα την οικοδόμηση αντιιμπεριαλιστικού-αντιπολεμικού κινήματος, που θα βάζει στο στόχαστρο τον ιμπεριαλισμό, τον πόλεμο, τον εθνικισμό και την κυβερνητική πολιτική ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΑ.

Συμπερασματικά

Οι εξελίξεις στην περιοχή και τον κόσμο είναι πολύ ανησυχητικές. Διαμορφώνονται κάτω από τη συντριπτική κυριαρχία του ιμπεριαλισμού και σε συνθήκες ήττας του κομμουνιστικού κινήματος, διάλυσης των μετώπων πάλης των λαών παγκοσμίως.

Το ενδεχόμενο μίας περιφερειακής ή και πιο γενικευμένης πολεμικής σύγκρουσης είναι υπαρκτό, ειδικά μετά τις τελευταίες εξελίξεις στη Συρία. Η αντιπαράθεση των ιμπεριαλιστών (κύρια ΗΠΑ-Ρωσίας) είναι στην πρώτη γραμμή. Μέσα στη δίνη της αντιπαράθεσης βρίσκονται και μια σειρά χώρες της περιοχής. Οι συνέπειες από ένα τέτοιο ενδεχόμενο θα είναι απρόβλεπτες. Το μόνο βέβαιο είναι ότι οι λαοί και η νεολαία θα γίνουν κρέας για τα κανόνια τους. Ότι νέες συμφορές τους περιμένουν.

Σε σύνδεση με αυτό και στο «περιθώριο» της ιμπεριαλιστικής αντιπαράθεσης που διεξάγεται, οι αντιθέσεις και η ένταση μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας έχει παροξυνθεί. Το σενάριο ενός «ατυχήματος», θερμού επεισοδίου ή ακόμη κι ενός τοπικού πολέμου έχει πραγματική υπόσταση. Η άποψη μας είναι ότι ένας ενδεχόμενος πόλεμος Ελλάδας-Τουρκίας είναι άδικος και αντιδραστικός εν τη γενέσει του. Καθορίζεται από τις ιμπεριαλι­στικές επιδιώξεις και προτεραιότητες κι όχι από την αφορμή, από το ποια πλευρά θα κάνει πρώτη την επιθετική κίνηση.

Οι κυρίαρχες εξαρτημένες αστικές τάξεις λειτουργούν μόνο για το δικό τους συμφέρον και το συμφέρον των ιμπεριαλιστικών αφεντικών τους. Είναι πρόθυμες να θυσιάσουν τους λαούς των χωρών τους για την εξυπηρέτηση αυτών των συμφερόντων. Οι μόνοι που έχουν την αρμοδιό­τητα να υπερασπίσουν έμπρακτα την ειρήνη στην περιοχή είναι η εργατική τάξη κι ο λαός σε κάθε χώρα, που μέσα από την πάλη τους θα βάλουν φραγμό στα φιλοπόλεμα και επικίνδυνα σχέδια. Συνεπώς, το άμεσο και ζωτικής σημασίας καθήκον που μπαίνει στους λαούς είναι η οικοδόμηση αντιπολεμικού-αντιιμπεριαλιστικού μετώπου για την αποτροπή του πολέμου. Για να μη γίνουν ο λαός και η νεολαία κρέας στα κανόνια τους. Για να προωθηθεί έμπρακτα η φιλία και η αλληλεγγύη των λαών.