Η ζωή και το έργο ενός αρνητή της τάξης του. Φρίντριχ Ένγκελς. 200 χρόνια από τη γέννηση του

Δημοσιεύτηκε στην Προλεταριακή Σημαία, φυλ. 883, στις 28/11/2020 - ηλεκτρονική έκδοση

Ο Ένγκελς γεννήθηκε στις 28 Νοέμβρη του 1820 στο Μπάρμεν της Ρηνανίας (σημερινό Βούπερταλ) και ήταν γόνος αστικής οικογένειας. Ο πατέρας του ήταν βιομήχανος υφαντουργίας. Το 1841 παρακολούθησε μαθήματα φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο του Βερολίνου και το 1842 πήγε στο Μάντσεστερ της Αγγλίας σε κλωστήριο που ένα μέρος της ιδιοκτησίας του ανήκε στον πατέρα του. Η καταθλιπτική εργατούπολη με τους εξαθλιωμένους προλετάριους παρακίνησε τον νεαρό Ένγκελς να ασχοληθεί με τη συγγραφή ενός σπουδαίου έργου που κυκλοφόρησε το 1845 με τον τίτλο «Η κατάσταση της εργατικής τάξης στην Αγγλία». Σ’ αυτό αναφέρεται γενικότερα στο αγγλικό εργατικό κίνημα, σε μια εποχή που η βιομηχανική επανάσταση βρισκόταν στο απόγειό της. Με πολύ παραστατικό και ζωντανό τρόπο περιγράφει τις άθλιες συνθήκες διαβίωσης του αγγλικού προλεταριάτου. Όπως έχει ειπωθεί από πολλούς, ο Ένγκελς θεωρείται ως ο μεγαλύτερος αρνητής της αστικής του καταγωγής.

Αρχαία Ελλάδα, ή παράδοση; Τα μαγειρέματα της ξεπεσμένης αστικής κουλτούρας

Δημοσιεύτηκε στην Προλεταριακή Σημαία φυλ 880, στις 17/10/2020

Με αφορμή τα 200 χρόνια από την έναρξη της ελληνικής επανάστασης του 1821, το ελληνικό κράτος με τους διάφορους θεσμούς του, εργάζεται πυρετωδώς για τον εορτασμό, μέσα σε ένα εθνικιστικό ντελίριο ψεύδους, απαγγελίας της ιστορίας κατά το δοκούν και “μαγειρέματος” ενός εθνικού μύθου πολιτισμού. Έτσι τις τελευταίες μέρες κυκλοφόρησε το νέο βιντεοκλίπ του παλιού τραγουδιού “Ας κρατήσουν οι χοροί” σε στίχους και μουσική του γνωστού, πλέον, φίλου της δεξιάς, Διονύση Σαββόπουλου. Παραδοσιακοί ρυθμοί, ελληνικό μεγαλείο, ορθοδοξία, αρχαιοελληνικό κλέος και πολύ λευκό σαν μάρμαρο, αλλά σίγουρα όχι και πολύ ...κυκλωτικοί χοροί.

Η Μαφάλντα μέσα από τον κόσμο που τη γέννησε

Δημοσιεύτηκε στην Προλεταριακή Σημαία φυλ. 880, στις 17/10/2020

Στις 30 Σεπτέμβρη έφυγε από τη ζωή ο Joaquín Salvador Lavado Tejón, ή αλλιώς, όπως τον γνωρίζουν όλοι, Quino. Πώς τον γνωρίζουμε τον Quino; Πολύ απλά, ήταν αυτός που δημιούργησε τη Μαφάλντα, τη μικρή κόρη μιας νοικοκυράς και ενός ασφαλιστή που με τις κοινωνικές της απορίες τάραζε με την παραμικρή ευκαιρία τους γονείς της αλλά και την καθεστηκυία τάξη της Λατινικής Αμερικής. Ίσως λοιπόν, θα ήταν χρησιμότερο αντί για ένα επικήδειο άρθρο σαν κι αυτά που ποικίλλουν τις τελευταίες εβδομάδες στο διαδίκτυο, να κάνουμε μια μνεία στη Μαφάλντα και τις κοινωνικοπολιτικές συνθήκες που τη γέννησαν και την έθρεψαν.

Ο πρωτοπόρος αγωνιστής που έφυγε νωρίς. 100 χρόνια από τη δολοφονία του Δημοσθένη Λιγδόπουλου

Δημοσιεύτηκε στην Προλεταριακή Σημαία φυλ. 881, στις 31/10/2020

Στα τέλη Οκτώβρη του 1920, μόλις στα 22 του χρόνια, δολοφονήθηκε ο Δημοσθένης Λιγδόπουλος, αντιπρόσωπος του ΣΕΚΕ στο 2^ο Συνέδριο της Κομμουνιστικής Διεθνούς. Επέστρεφε από τη Μόσχα και τα ίχνη του χάθηκαν όταν ταξίδευε με πλοίο μέσα στη Μαύρη Θάλασσα. Ήταν ο πρώτος Έλληνας κομμουνιστής που έδωσε τη ζωή του για τον επαναστατικό αγώνα.

 

Θεσσαλονίκη. Περιοδικό «ΣΠΟΥΔΑΣΤΙΚΟΣ ΚΟΣΜΟΣ». Μια σύντομη αναφορά σε ένα σημαντικό εγχείρημα

του Γιάννη Χατζή

Δημοσιεύτηκε στην Προλεταριακή Σημαία φυλ. 880, στις 17/10/2020

Ο πρόσφατος θάνατος του αγωνιστή της Αριστεράς και ομότιμου καθηγητή της Ιατρικής Σχολής Λάκη (Παντελή) Μάκρη έφερε στην επικαιρότητα τον προδικτατορικό αγώνα της αποκαλούμενης «Συνεπούς Αριστεράς». Μνήμες περασμένες μα όχι ξεχασμένες ξαναζωντάνεψαν, για την αγωνιστική διάθεση και δράση των αγωνιστών μιας άλλης εποχής, λίγο πριν ξεκινήσει η επταετής νύχτα των συνταγματαρχών. Ανάμεσα στα αλήστου μνήμης αγωνιστικά εγχειρήματα εκείνης της εποχής ήταν και η έκδοση του «Σπουδαστικού Κόσμου», φοιτητικού περιοδικού που κυκλοφόρησε σε δυο εποχές πριν τη δικτατορία και μία με την πτώση της.

 

ΟΙ ΓΕΡΜΑΝΟΙ ΔΕ ΦΥΓΑΝΕ ΟΚΤΩΒΡΗ (Οχυρά θέση Κρήτης και η βίλλα Αριάδνη)

Οκτώβρη ξεκίνησε ο πόλεμος, Οκτώβρη έφυγαν οι Γερμανοί από την Αθήνα. Πολλά και ενδιαφέροντα γράφτηκαν με αφορμή την απελευθέρωση της Αθήνας από τους Γερμανούς. Η απελευθέρωση της πρωτεύουσας στις 12/10/1944 ταυτίζεται με την απελευθέρωση της χώρας ολόκληρης. Όμως οι Γερμανοί δεν φύγανε από όλη τη χώρα τον Οκτώβρη. Μετά από εννιά μήνες και σχεδόν ένα μήνα απ’ τη συνθηκολόγηση της Γερμανίας και την αυτοκτονία του Χίτλερ, έφυγαν από την Κρήτη. Η ναζιστική σημαία κατέβηκε στις 23 Μαΐου 1945, λίγες μέρες μετά τη συμφωνία παράδοσης της Φρουράς της «Οχυράς θέσης Κρήτης», η οποία υπογράφηκε στην κατοικία του αρχαιολόγου Έβανς, τη βίλλα Αριάδνη στην Κνωσσό, στις 9-10 Μαΐου 1945. Ήταν η προτελευταία ναζιστική σημαία που κατέβηκε. Η τελευταία είχε ξεχαστεί σε ένα φυλάκιο κάπου στην Αρκτική.

 

ΑΜΒΛΩΣΕΙΣ, ΒΙΑΣΜΟΙ ΚΑΙ ΑΤΑΞΙΚΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ ΣΤΟ ΓΥΝΑΙΚΕΙΟ ΖΗΤΗΜΑ

 

Πλευρές του Γυναικείου Ζητήματος βγαίνουν στην επιφάνεια μετά από δυσάρεστα γεγονότα. Τώρα δόθηκε αφορμή με την απαγόρευση των αμβλώσεων στην Πολωνία. Πριν λίγες εβδομάδες, με αφορμή την εξωφρενική δήλωση ενός παίχτη του Big brother άναψε η συζήτηση για τους βιασμούς γυναικών. Στην επιφάνεια βγήκαν ορολογίες και φράσεις που είναι πολύ της μόδας αλλά συσκοτίζουν αντί να εξηγούν.

Κύριο χαρακτηριστικό όλων αυτών είναι η αταξική θεώρηση των πραγμάτων, η αναζήτηση λύσεων στον κόσμο των ιδεών και η διαφυγή από την πραγματικότητα.

 

Η στάση της Σοβιετικής Ρωσίας στη Μικρασιατική Εκστρατεία

Δημοσιεύτηκε στην Προλεταριακή Σημαία φυλ. 879, στις 3/10/2020

Η ήττα της Ελλάδας στη Μικρασιατική Εκστρατεία (1919-1922) και η Μικρασιατική Καταστροφή ήταν ένα οδυνηρό γεγονός για τον ελληνικό λαό που κλήθηκε να θυσιάσει χιλιάδες νέους για τα συμφέροντα των ευρωπαϊκών ιμπεριαλιστικών δυνάμεων της εποχής αλλά και της ελληνικής αστικής τάξης. Ήταν ένα οδυνηρό γεγονός και για την ίδια την αστική τάξη που είδε να θάβεται στα βάθη της Ανατολίας η «Μεγάλη Ιδέα» του Κωλέτη και το όραμα του Βενιζέλου για την «Ελλάδα των δυο ηπείρων και των πέντε θαλασσών».

 

Οι αμανέδες, τα μακάμια και τα κοινά τραγούδια Τούρκων και Ελλήνων

Δημοσιεύτηκε στην Προλεταριακή Σημαία φυλ. 879, στις 3/10/2020

Από πάντα η προσφυγιά κι η μετανάστευση δημιουργούνταν από συγκεκριμένους υπεύθυνους: τους δημιουργούς των πολέμων και της φτώχιας, είτε πρόκειται για ντόπιους είτε για ξένους δυνάστες. Στην περίοδο του καπιταλισμού και ιδιαίτερα στο ιμπεριαλιστικό του στάδιο, αυτοί οι συγκεκριμένοι είναι οι ιμπεριαλιστές που καταπιέζουν τις εξαρτημένες σε αυτούς χώρες ή και δημιουργούν πολέμους για τα δικά τους συμφέροντα. Σε αυτό τον καμβά βόμβας, αίματος και δυστυχίας, αυτοί που την πληρώνουν είναι οι πρόσφυγες και οι μετανάστες. Από τα χειρότερα όμως είναι το γεγονός πως πολύ συχνά στη χώρα που καταλήγουν, ο εθνικισμός, ο φασισμός και όλοι οι υπόλοιποι “υπάλληλοι” του ντόπιου καπιταλισμού, τους αντιμετωπίζουν σαν ξένους, βρωμιάρηδες και μιαρούς. Ενώ στην πραγματικότητα όσα τους ενώνουν είναι πάντα σπουδαιότερα από τις εθνοτικές και πολιτισμικές τους διαφορές, που σίγουρα δε χρειάζεται να είναι και σημείο έριδας, αλλά σημείο συνάντησης.

Ο έντυπος λόγος στην Αμερική του '70: το παράδειγμα του μαύρου κινήματος

Δημοσιεύτηκε στην Προλεταριακή Σημαία φυλ. 873,στις 20/6/2020

Συχνά όταν μιλάμε για τον αμερικανικό λαό, πολλοί σκέφτονται ανθρώπους αμόρφωτους κοινωνικά, αδαείς, αδιάφορους για όσα συμβαίνουν στον υπόλοιπο κόσμο. Πέραν του ότι αυτά σε μεγάλο βαθμό δεν πατούν στην πραγματικότητα ούτε καν σήμερα -παρά μόνο στην πραγματικότητα του Χόλυγουντ- ιδιαίτερα η δεκαετία του '70 στις ΗΠΑ ήταν ίσως από τις πιο φλέγουσες περιόδους της σύντομης ιστορίας αυτού του κράτους. Πρόκειται όμως για μια δεκαετία περιστρεφόμενη γύρω από τα κοινωνικά κινήματα της εργατικής τάξης και του λαού των ΗΠΑ. Κινήματα των γυναικών και ΛΟΑΤ, κινήματα των εθνοτήτων, αντικατασταλτικά κινήματα, μα και βέβαια στροφή στην εργατική τάξη των περισσότερων από αυτά κινημάτων. Όπως κάθε κίνημα, έτσι και αυτά χρειάστηκαν την προπαγάνδα τους. Ο έντυπος λόγος ήταν βασικότατο κομμάτι της διάδοσης απόψεων, σε μια εποχή χωρίς social media, χωρίς καν υπολογιστές για εκτυπώσεις και διαδικτυακές διαδόσεις. Και ο πλούτος των εντύπων εκείνης της περιόδου είναι μεγάλης αξίας, ιστορικά, κινηματικά και ιδεολογικά.

Η Γη είναι επίπεδη (αλλά «μας το κρύβουν»)

του Βασίλη Σαμαρά

Το 1^ο μέρος του κειμένου δημοσιεύτηκε στην Προλεταριακή Σημαία φυλ. 879, στις 3/10/2020

Αφορμή γι’ αυτό το κείμενο στάθηκε το φαινόμενο της άνθισης των διαφόρων θεωριών συνωμοσίας που σε διάφορες παραλλαγές κυκλοφορούν πλέον σε ευρεία κλίμακα αυτή την περίοδο. Ο γράφων είχε -και έχει- την αμετακίνητη άποψη ότι, ως αυτές καθ’ αυτές, δεν αποτελούν παρά ανοησίες με τις οποίες είναι ζήτημα αν θα άξιζε να ασχοληθεί κανείς. Θεωρήματα που σε άλλους καιρούς και με άλλες συνθήκες δεν θα αποτελούσαν παρά αντικείμενο πλάκας στους ανά την επικράτεια καφενέδες, όπως θα έλεγε κι εκείνος ο Μπουσμπουρέλης. Μόνο που στους καιρούς μας είναι πολύς πλέον ο κόσμος που παίρνει στα σοβαρά αυτές τις τερατολογίες, που επηρεάζεται ως προς το πώς ερμηνεύει και αξιολογεί τα διάφορα φαινόμενα και πώς αντιμετωπίζει -ακόμη και «έμπρακτα»- τις εξελίξεις. Εν τέλει και με όλα αυτά αναδεικνύεται ένα πρόβλημα ευρύτερων διαστάσεων. Αναγκαίο συνεπώς και, παρά το γελοίο του πράγματος, να το πάρουμε στα σοβαρά και να το αντιμετωπίσουμε αναλόγως.

Οι «απείθαρχοι» του Καλπακίου

Δημοσιεύτηκε στην Προλεταριακή Σημαία φύλ. 878, στις 19/9/2020

Πολλά χρόνια πριν την επιχείρηση «αναμόρφωσης» των κομμουνιστών στη Μακρόνησο, υπήρξε ένα άλλο αντίστοιχο εγχείρημα από τη μεριά του αστικού κράτους. Κοντά στα ελληνοαλβανικά σύνορα, μέσα σε μια δύσβατη και απομονωμένη περιοχή του νομού Ιωαννίνων γεμάτη χαράδρες και με αντίξοες καιρικές συνθήκες χειμώνα-καλοκαίρι, από τον Αύγουστο του 1924 ξεκίνησε η λειτουργία του Πειθαρχικού Ουλαμού Καλπακίου. Όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά σε φύλλο του Ριζοσπάστη (22/1/1929): «Το στρατιωτικό κάτεργο του Καλπακίου είναι αναμφισβήτητα η τελευταία λέξη της εγκληματικής επινόησης του ελληνικού μιλιταρισμού, το σύμβολο του κανιβαλισμού και αξιόλογα θα μπορούσε να χρησιμεύσει για υποδειγματικό πρότυπο στον διεθνή φασισμό».

 

23 Αυγούστου 1923. Η ματωμένη απεργία στο Πασαλιμάνι

Δημοσιεύτηκε στην Προλεταριακή Σημαία φυλ. 877, στις 5/9/2020

Τον Αύγουστο του 1923 το εργατικό κίνημα της Αθήνας και του Πειραιά δέχτηκε μια απίστευτη καταστολή από την αστυνομία και το στρατό. Λίγα χρόνια μόλις μετά την ίδρυση του ΣΕΚΕ και της ΓΣΕΕ το ελληνικό κράτος αποφάσισε να πνίξει τα πρώτα οργανωμένα εργατικά ξεσπάσματα στο αίμα.

Το «Δίκαιο της θάλασσας», ο αντιδραστικός ανταγωνισμός των εξαρτημένων αστικών τάξεων Ελλάδας-Τουρκίας και το δίκιο των λαών

Δημοσιεύτηκε στηνΠρολεταριακή Σημαία φύλ. 877, στις 5/9/2020

Όπως το λεγόμενο «Διεθνές Δίκαιο», έτσι και το «Δίκαιο της Θάλασσας», όπως εξελίχθηκε αρχικά με τη Σύμβαση της Γενεύης - UNCLOSI (1958) και στη συνέχεια με τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας - UNCLOS ΙΙΙ (1982) ή Σύμβαση του Montego Bay που τελικά κυρώθηκε το 1994, είναι αποτέλεσμα συμβιβασμού πολλών αντιθετικών πλευρών. Φυσικά τα ιμπεριαλιστικά κράτη είχαν τη μεγαλύτερη δυνατότητα κατά την διάρκεια των συζητήσεων να επεμβαίνουν στη διαμόρφωση αυτού του «δίκαιου», ώστε τουλάχιστον, αν δεν ευνοεί, να μην υπονομεύει ή πολύ περισσότερο να μην έρχεται σε αντίθεση με τα συμφέροντά τους.

Υπάρχει έξοδος για τους λαούς από τον κίνδυνο ελληνοτουρκικού πολέμου;

Το παράδοξο και η ερμηνεία του

Ο ελληνοτουρκικός ανταγωνισμός βρίσκεται ξανά στην κόψη του ξυραφιού, ενώ μόλις λίγες εβδομάδες πριν υποτίθεται πως όδευε σε διάλογο  και αναζήτηση «ειρηνικής λύσης». Θα μπορούσε να ονομαστεί  και ως «το παράδοξο των ελληνοτουρκικών σχέσεων». Γιατί από τη μια καμιά πλευρά  από τις άμεσα εμπλεκόμενες (αστικές τάξεις Ελλάδας και Τουρκίας) και τους επικυρίαρχους στις δύο  χώρες και στην περιοχή   ιμπεριαλιστές  «δεν θέλει» πόλεμο. Αλλά από την άλλη  κάθε κίνηση, κάθε επιλογή όλων αυτών των δυνάμεων σπρώχνει ξανά και ξανά στην κατεύθυνση της έντασης, στο μεγάλωμα των αδιεξόδων, στην κλιμάκωση των κινδύνων για θερμό επεισόδιο.

ΗΠΑ 23/8/1927. Η εκτέλεση των Σάκο και Βαντσέτι. Ήρωες του ταξικού πολέμου

Δημοσιεύτηκε στην Προλεταριακή Σημαία 876, 1/8/2020

Στις αρχές του 20^ου αιώνα δύο νεαροί Ιταλοί ο Νικόλα Σάκο και ο Μπαρτολομέο Βαντσέτι μεταναστεύουν στις ΗΠΑ, με το όνειρο μιας καλύτερης ζωής στη «γη της επαγγελίας». Στις 23 Αυγούστου του 1927 το όνειρο μετατρέπεται σε εφιάλτη. Οι δύο μετανάστες εργάτες φυλακίζονται και εκτελούνται στην ηλεκτρική καρέκλα. 

29/6/1931. Εμπρησμός του Κάμπελ. Η ελληνική «νύχτα των κρυστάλλων»

Δημοσιεύτηκε στην Προλεταριακή Σημαία φυλ. 875, στις 18/7/2020

Τον Ιούνη του 1931 μέλη της φασιστικής οργάνωσης Εθνική Ένωσις Ελλάς (ΕΕΕ) ή «Τρία Ε» όπως είχε καθιερωθεί, πραγματοποίησαν ένα πογκρόμ επιθέσεων σε εβραϊκές συνοικίες της Θεσσαλονίκης με αποκορύφωμα τον εμπρησμό του Κάμπελ στις 29 Ιούνη του 1931.

ΗΠΑ 1919. Γενική απεργία στο Σιάτλ. Ένας άλλος αμερικανικός εμφύλιος

Δημοσιεύτηκε στην Προλεταριακή Σημαία φυλ. 874, στις 4/7/2020

Το Φλεβάρη του 1919 πραγματοποιήθηκε μια μεγάλη γενική απεργία στην πόλη του Σιάτλ στις ΗΠΑ. Συμμετείχαν χιλιάδες εργάτες και κατάφεραν για 5 μέρες να παραλύσουν την πόλη. Μαζί με άλλες απεργίες που πραγματοποιήθηκαν την περίοδο μετά τη λήξη του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου και με την επίδραση της Οκτωβριανής Επανάστασης, σε σύντομο χρονικό διάστημα οι Αμερικανοί εργάτες θα ιδρύσουν το Κομμουνιστικό Κόμμα των ΗΠΑ.

Έλληνες στρατιώτες στα «σύρματα» της ερήμου 1941-44. Το αντιφασιστικό κίνημα στη Μέση Ανατολή

Δημοσιεύτηκε στην Προλεταριακή Σημαία φυλ. 873, στις 20/6/2020

Την άνοιξη του 1944 περίπου 15.000 Έλληνες στρατιώτες και αξιωματικοί της Μ. Ανατολής θα βρεθούν φυλακισμένοι σε στρατόπεδα συγκέντρωσης, μετά από αίτημα της «Κυβέρνησης του Καΐρου» και στρατιωτική επέμβαση των Άγγλων. Πολλοί από αυτούς είχαν πάρει μέρος σε μάχες του ελληνικού στρατού με τους Γερμανούς στη Βόρεια Αφρική, όπως η 1^η ταξιαρχία στο Ελ Αλαμέιν. Ήταν ένα μικρό δείγμα των γεγονότων που θα ακολουθούσαν λίγους μήνες αργότερα, το Δεκέμβρη του '44 στην Αθήνα. 

Στον αστερισμό της πανδημίας: Από τα προβλήματα του συστήματος στο πρόβλημα των λαών

του Βασίλη Σαμαρά

 

Διανύουμε μια περίοδο δύσκολη. Η ανθρωπότητα συνεχίζει να κινείται στον αστερισμό της πανδημίας. Το καπιταλιστικό ιμπεριαλιστικό σύστημα επιχειρεί να ξαναβρεί τον βηματισμό του. Οι λαοί βρίσκονται αντιμέτωποι τόσο με τις οδυνηρές συνέπειες της πανδημίας όσο και της πολιτικής με την οποία το σύστημα επιχειρεί να ξεπεράσει τα προβλήματά του σε βάρος των λαών. Τα ζητήματα που τίθενται είναι αρκετά και τα ερωτήματα περισσότερα.